Lesotho

Afrika`nın güney kesiminde ülke. Denize kıyısı bulunmayan, toprakları bütünüyle Güney Afrika Cumhuriyeti`yle çevrili olan Lesotho, 1966`ya kadar Basutoland adıyla bir İngiliz sömürgesiyken, o tarihte bağımsızlığa kavuşmuştur. Ama yeraltı ve tarım kaynakları sınırlı, sanayisi küçük, sermayesi yeterince gelişmemiş olduğundan, Güney Afrika Cumhuriyeti`nden gelen işlenmiş ürünlere, ulaşım bağlantılarına ve Güney Afrika Cumhuriyeti`nde çalışan işçilerinin gönderdiği paralara sıkı­ ca bağımlıdır.
YÜZEYŞEKİLLERİ VE TOPLUM YAPISI Lesotho`nun üçte ikilik doğu bölümü, Drakensberg ve Maloti dağlarıyla ve oluşturdukları ortalama 13 000 |m yükseltili yaylayla kaplıdır. Güney Afrika`nın en önemli iki ırmağı olan Oranj (Sengu) ve Tugela bu kesimde, ülkenin en yüksek doruğu olan Thabana Ntlenyana (3 .

“Afrika`nın güney kesiminde ülke. Denize kıyısı bulunmayan, toprakları bütünüyle Güney Afrika Cumhuriyeti`yle çevrili olan Lesotho, 1966`ya kadar Basutoland adıyla bir İngiliz sömürgesiyken, “

Afrika`nın güney kesiminde ülke. Denize kıyısı

Afrika`nın güney kesiminde ülke. Denize kıyısı bulunmayan, toprakları bütünüyle Güney Afrika Cumhuriyeti`yle çevrili olan Lesotho, 1966`ya kadar Basutoland adıyla bir İngiliz sömürgesiyken, o tarihte bağımsızlığa kavuşmuştur. Ama yeraltı ve tarım kaynakları sınırlı, sanayisi küçük, sermayesi yeterince gelişmemiş olduğundan, Güney Afrika Cumhuriyeti`nden gelen işlenmiş ürünlere, ulaşım bağlantılarına ve Güney Afrika Cumhuriyeti`nde çalışan işçilerinin gönderdiği paralara sıkı­ ca bağımlıdır.
YÜZEYŞEKİLLERİ VE TOPLUM YAPISI Lesotho`nun üçte ikilik doğu bölümü, Drakensberg ve Maloti dağlarıyla ve oluşturdukları ortalama 13 000 |m yükseltili yaylayla kaplıdır. Güney Afrika`nın en önemli iki ırmağı olan Oranj (Sengu) ve Tugela bu kesimde, ülkenin en yüksek doruğu olan Thabana Ntlenyana (3 482 m) yakınında doğarlar. Batı kesim, ortalama yükseltisi 1 700 m olan Highveld yaylasından oluşur. Nüfusun büyük bölümünün yaşadığı bu kesimde, başkent ve en büyük kent Maseru ile öbür büyük kentler yeralır. Ülkede sıcaklık ortalamaları yaz mevsiminde (ocak) 15 °C`tan, kış mevsiminde (temmuz) 3 °C`a kadar değişir. Yıllık yağış ortalaması doğuda 1 520 mm, batı kesiminde 690 mm`dir. Lesotho etnik açıdan büyük farklılık görülmeyen bir ülkedir. Basutolar nüfusun % 90`ından çoğunu oluşturur. Ayrıca Zulular, Tembular, beyazlar ve melezler kü­ çük azınlık toplulukları oluştururlar. Beyazların ve Basuto olmayanların toprak sahibi olmaları yasaklanmış­ tır. Halkın % 70`inden çoğu hıristiyandır; geri kalanlar geleneksel cancılığa (animizm) bağlıdır. Lesotho`da ilköğretim ücretsizdir ve okul çağındaki çocukların % 67 kadarı okula gider (Lesotho, Afrika ülkeleri arasında okuma yazma oranının en yüksek oldu­ ğu ülkelerdendir). Ne var ki, ilkokuldan sonra öğrenimini sürdüren öğrenci sayısı çok azdır. Ülkenin tek üniversitesi, Maseru yakınındaki Roma`dadır. EKONOMİ Lesotho topraklarının yalnızca % 10`u kadarının tarıma elverişli olmasına karşılık, tarım ülke içi gelirlerinin yaklaşık üçte ikisini sağlar. Başlıca ürünler arasında mısır, buğday, sorgo, arpa ve baklagiller sayılabilir. Ciddi toprak aşınması ve üretim yöntemlerinin ilkelliği nedeniyle, verim düşüktür ve her yıl yurt dışından (özellikle Gü­ ney Afrika Cumhuriyeti`nden), besin ürünleri satın alınmaktadır. Hayvancılık (koyun ve keçi) oldukça geliş­ miştir; yün ile tiftik, dışsatımda önemli yer tutar. Yönetimin, ekonominin öbür kesimlerini de geliştirme çabalarına karşın, hafif sanayi ve besin sanayisi (konserve et, bira fabrikaları) dışında, sanayi gelişmemiştir. İşsizlik oranı yüksek olduğundan, her yıl 120 000 kadar Basuto, Güney Afrika Cumhuriyeti`nde çalışmaya gitmektedir. TARİH VE DEVLET YAPISI XVI. yy`ın sonlarına kadar yalnızca az sayıda San (Boşiman) topluluğunun yaşadığı günümüzdeki Lesotho toprakları, XVII. ve XVIII. yy`larda çevre bölgelerdeki kabile savaşlarından kaçanların yerleşmeye başlamalarıyla kalabalıklaştı. XIV. yy. başlarında Moşoeşoe, Bantu dili konuşan çeşitli toplulukları Basuto ulusu haline getirmeyi (başarıp, 1820-1870 arasında krallık yaptı. 1858-1868 arasında Boerlerin Basutoların toprakları­ nın büyük bölümünü ele geçirmeleri üstüne, jMoşoe- şoe`nin İngilizlerden yardım istemesiyle, Basuto Krallı­ ğı, Basutoland adıyla bir İngiliz himaye bölgesine dö­ nüştürüldü ve 1884-1966 arasında Basutoland bir İngiliz sömürgesi olarak kaldı. Botsvana ve Svaziland. gibi, 4 Ekim 1966`da Lesotho adıyla bağımsızlığa kavuştuysa da, İngiliz Commonwealthü`nden ayrılmadı. 1970`e kadar, babadan oğula geçen meşruti bir krallık olan Lesotho`da 1970`tetartışmalı birseçimden sonra başbakanlığa atanan Dr. J. Leabua Jonathan, olağanüstü durum ilan edip, kral Moşoeşoe ll`nin bütün siyasal yetkilerini elinden aldı. Uzun süre Güney Afrika Cumhuriyeti`ndeki ırk ayrımlarından kaçan siyahların sığındıkları bir ülke olan Lesotho`ya, Güney Afrika Cumhuriyeti, saldırmazlık anlaşması imzalamak istememesi üstüne ekonomik bir ambargo uygulamaya başladı. Bunun yol açtığı ekonomik bunalım ve Jonathan`ın baskıcı siyasetinden duyulan hoşnutsuzluk, 20 Ocak 1986`da askerî bir darbeye yol açtı. Yönetimi ele geçiren Askerî Konsey`in başkanlığını üstlenen general Justi.n Lekhanya, Güney Afrika Cumhuriyetine karşı daha uzlaşmacı bir tavır izledi. Ocak 1990`da, kralın 1986`da geri verilmiş olan yürütme ve yasama yetkilerini yeniden yürürlükten kaldırıp, kasım ayında tahttan indirerek, sürgüne yolladı (kralın yerine en büyük oğlu Letsie III tahta çıktı). Nisan 1991`de Lekhanya`nın bir askerî darbeyle devrilmesinden sonra, Moşoeşoe II, Temmuz 1992`de Lesotho`ya döndü. Ne var ki, yönetimi elinde tutan Askerî Konsey, oğlunun onun yararına tahttan çekilmesine karşın, eski kralın yeniden tahta çıkmasına, ülkede yeni bir Anayasa yürürlüğe girip sivil bir yönetim kuruluncaya kadar izin vermeyeceğini açıkladı ve seçimlerin 28 Kasım 1992`de yapılmasını kararlaş­ tırdı. Yeni Anayasa`nın yürürlüğe girmesinden sonra, ancak Mart 1993`te yapılan seçimlerde, muhalefet partisi Basuto Kongresi iktidara geldi ve Ntsu Mohlehle başbakanlığa atandı.