rüzgârölçer

Rüzgâr hızını ölçmek için kullanılan aygıtların genel adı. Rüzgârölçerler (ya da anemometre), laboratuvarlarda ya da sanayide sıvıların ya da gazların basınçlarını ölç­ mede dullanılan manometrelerle (Bk. MANOMETRE) aynı ilkeye göre çalışan aygıtlardır. Başlıca üç çeşitleri vardır: Kepçeli rüzgârölçer; pervaneli rüzgârölçer; pitot-statik basınç tüplü rüzgârölçer.
Kepçeli rüzgârölçer. Rüzgâr hızını ölçen en yalın aygıt, döner kepçeli rüzgârölçerdir. Dikey durumdaki döner bir milden uzanan çubukların ucuna takılmış, koni ya da yarıküre biçimli kepçelerden oluşur. Kepçelerin iç­ bükey yüzleri rüzgâra dışbükey yüzlerden daha çok direnç gösterdiğinden, aygıt rüzgârla döner. Değişmez hızlı rüzgârda kepçeler, rüzgâr hızına yakın bir hıza ulaşır. Böylece, .

“Rüzgâr hızını ölçmek için kullanılan aygıtların genel adı. Rüzgârölçerler (ya da anemometre), laboratuvarlarda ya da sanayide sıvıların ya da gazların basınçlarını ölç­ mede “

Rüzgâr hızını ölçmek için kullanılan aygıtların

Rüzgâr hızını ölçmek için kullanılan aygıtların genel adı. Rüzgârölçerler (ya da anemometre), laboratuvarlarda ya da sanayide sıvıların ya da gazların basınçlarını ölç­ mede dullanılan manometrelerle (Bk. MANOMETRE) aynı ilkeye göre çalışan aygıtlardır. Başlıca üç çeşitleri vardır: Kepçeli rüzgârölçer; pervaneli rüzgârölçer; pitot-statik basınç tüplü rüzgârölçer.
Kepçeli rüzgârölçer. Rüzgâr hızını ölçen en yalın aygıt, döner kepçeli rüzgârölçerdir. Dikey durumdaki döner bir milden uzanan çubukların ucuna takılmış, koni ya da yarıküre biçimli kepçelerden oluşur. Kepçelerin iç­ bükey yüzleri rüzgâra dışbükey yüzlerden daha çok direnç gösterdiğinden, aygıt rüzgârla döner. Değişmez hızlı rüzgârda kepçeler, rüzgâr hızına yakın bir hıza ulaşır. Böylece, milin dönme hızı ölçülerek, rüzgâr hızı hesaplanabilir: Mile bir devir saati takılarak, belirli bir zaman içinde dönme sayısı hesaplanır. Ayrı­ ca, mile bir elektrik kontak mekanizması takılıp, herturda bir elektrik sinyali de alınabilir; sinyalleri kaydetme ya da sayma işlemi, aygıttan uzak bir yerde bulunan bir birimde gerçekleştirilebilir.Başka biryöntem de, mile, dönme hızını (dolayısıyla da rüzgâr hızını) sürekli olarak gösteren küçük bir dinamo takmaktır. Dinamo, dönme hızıyla orantılı bir gerilim üretir. Rüzgâr hızı böylece, uygun biçimde ölçeklenmiş bir gerilimölçerden doğrudan okunabilir. Değişken hızlı rüzgârlarda, kepçeli rüzgârölçer, ortalama rüzgâr hızını, olduğundan daha hızlı gösterir. Kepçelerin hızlanma hızı, yavaşlama hızlarından yüksek olduğundan, % 30`u bulabilen `aşma` yanlışları ortaya çıkar. Bununla birlikte, kepçeli rüzgârölçer, 8-160 km/saat aralıktaki rüzgâr hızlarında elverişli, yalın ve ucuz bir aygıttır. Pervaneli rüzgârölçer. Pervaneli rüzgârölçerler, 1,5-40 km/saatlik düşük rüzgâr hızlarını ölçmede kullanılırlar. Bu aygıtlarda, yatay durumdaki döner bir mile pervane kanatları takılmıştır. Milin kendisi, bir rüzgârgülünün kuyruğuna benzeyen bir kuyrukla rüzgâr yönüne çevrilir. Burada da dönme hızı, rüzgârın hızıyla orantılıdır ve kepçeli türdeki yöntemlerle hesaplanabilir. Mekanik rüzgârölçerlerin ölçeklenmesinde, boyutlarının bilinmesi yeterli değildir. Sürtünmegibi etkenler, aygıttan aygıta değişir. Bu nedenle, bir hava tünelinde (Bk. HAVA TÜNELİ), denetim altındaki koşullarda deneyden geçirilerek ölçeklenmeleri gerekir. Pitot-statik basınç tüplü rüzgârölçer. Pitot-statik basınç tüplü rüzgârölçer, hiçbir hareketli parçası bulunmayan, mekanik bakımdan yalın bir aygıttır ve hava tünellerinden, uçaklardaki hava hızı ölçme aygıtlarına kadar birçok uygulama alanı vardır. Ana parçası, rüzgârın geldiği yöne çevrilmiş iki ayrı borudan oluşan bir `sonda`dır. Borulardan birinin (pitot tüpü) üst ucu açıktır ve buradan içeri giren hava, basıncın yükselmesine neden olur. Boru içindeki basınç, havanın statik basıncı (yani normal atmosfer basıncıyla) ile borunun içine akan havanın yarattığı dinamik basıncın toplamıdır. İkinci boru statik borudur. Üst ucu kapatılarak yuvarlaklaştırılmış, alt ucuna doğru da çevresinde bir dizi delik açılmıştır. Yuvarlak uç hava akımını etkilemediği için, bu borunun içindeki basınç yalnızca statik basınç­ tır. İki borunun alt uçları bir diferansiyel manometreye bağlanmıştır. Bu aygıt, iki boru arasındaki basınç farkını ölçerek, pitot tüpündeki dinamik basıncı verir. Havanın yoğunluğunun ve dinamik basıncının bilinmesi, hızının belirlenmesi için yeterlidir. Pitot-statik basınç tüplü rüzgârölçerler, hava akımında bazı bozulmalar yarattıklarından, bu tür bozuklukların önemli olduğu dar yerlerde hızın ölçülmesine elverişli değillerdir. Ayrıca, özel olarak yapılmadıkları sürece, düşük hızlarda doğru ölçme gerçekleştirmezler. Düşük hava hızları, dar bölgeler ve özellikle sıvıların hızlarının ölçülmesi gibi özel uygulamalar için, sıcak telli ya da lazerli rüzgârölçerler gibi akışölçerler kullanı­lır.