plazma fiziği

Elektriksel açıdan yalnızca tümel yalnızlığı sağlayacak oranlarda yüklü parçacıklardan (yani artı yüklü elektronlar ve eksi yüklü iyonlar) oluşan plazma, evrende en yaygın bulunan haldir ve madde, duyularımızla dolaysız algıladığımız katı, sıvı ya da gaz halinde değil, aşağı yukarı bütünüyle plazma halinde bulunur. Madde atomlardan, atom da bir çekirdek ile çevresinde dönen elektronlardan oluşur. Ayrıca elektron sayısı, elementten elemente değişir. Atom çekirdeğinin artı elektrik yükü, elektronların toplam eksi yükünü dengeler; dolayısıyla atom, elektrik bakımından yansızdır. Öte yandan, atomun tutarlığını sağlayan, elektrostatik güçlerdir (ya da Coulomb güçleri). Bu nedenle, sıcaklık artışı, elektrik boşalımı ya da başka bir yolla, bir atomun 1,2,3, hattâ bütün elektronları koparılabilir. Atom, elektronlarının .

“Elektriksel açıdan yalnızca tümel yalnızlığı sağlayacak oranlarda yüklü parçacıklardan (yani artı yüklü elektronlar ve eksi yüklü iyonlar) oluşan plazma, evrende en yaygın bulunan haldir “

Elektriksel açıdan yalnızca tümel yalnızlığı

Elektriksel açıdan yalnızca tümel yalnızlığı sağlayacak oranlarda yüklü parçacıklardan (yani artı yüklü elektronlar ve eksi yüklü iyonlar) oluşan plazma, evrende en yaygın bulunan haldir ve madde, duyularımızla dolaysız algıladığımız katı, sıvı ya da gaz halinde değil, aşağı yukarı bütünüyle plazma halinde bulunur. Madde atomlardan, atom da bir çekirdek ile çevresinde dönen elektronlardan oluşur. Ayrıca elektron sayısı, elementten elemente değişir. Atom çekirdeğinin artı elektrik yükü, elektronların toplam eksi yükünü dengeler; dolayısıyla atom, elektrik bakımından yansızdır. Öte yandan, atomun tutarlığını sağlayan, elektrostatik güçlerdir (ya da Coulomb güçleri). Bu nedenle, sıcaklık artışı, elektrik boşalımı ya da başka bir yolla, bir atomun 1,2,3, hattâ bütün elektronları koparılabilir. Atom, elektronlarının tümünü yitirirse, `bütünüyle iyonlaşmış` diye nitelendirilir. Bütünüyle iyonlaşmış özdeş atomlar kümesinde, bir yandan artı elektrik yüklü iyonlar, öte yandan eksi yüklü elektronlar bulunur. Kümenin bütünü, elektrik yükü bakımından yansızdır. İşte bu küme, bir plazmadır; yani tanecikleri elektrikle yüklü bir gazdır; oysa normal birgazda,taneciklerelek- trik yükü taşımaz. İyonlaşmış madde halini belirtmek için `plazma` sözcüğünü ilk olarak İrvig Langmuir, düşük basınçlı gazlarda elektrik boşalımını incelerken kullanmıştır (1920). Plazma halindeki madde, henüz düzensiz ve kararsız, dolayısıyla yaşama elverişli olmayan bir maddedir. Güneş, enerjisini kendi içinde doğan nükleer fisyon tepkimelerinden alır ve bu enerji Yer`de yaşamın sürmesine olanak verir. Güneş`in yaklaşık dörtte üçünü hidrojen, dörtte birini de helyum oluşturur. Güneş`in içini görme olanağı yoktur. Ama elektrik yükü olmayan ve madde içinden onu bozmadan geçebilen kütlesiz bir tanecik (`nötrino`), Güneş içinde olup bitenleri öğrenmemizi sağlar. Güneş`in merkez bölgesinin en az 15 000 000 °C sıcıklıkta ve milyarlarca atmosfer basınç altında kalan gaz halinde bir plazmadan oluştuğu sanılmaktadır. Güneş`in yaydığı enerjinin (yalnız görünen enerji değil) kaynağı olan nükleer fisyon tepkimeleri, bu plazma içide doğar ve hidrojen, `proton-proton` çevrimiyle helyuma dönüşür. Ayrıca, Güneş`in üst atmosferinde doğan ve `güneş rüzgârı` adı verilen özel bir plazma (iyonlar ve elektronlar) fışkırır. Bütün plazmalar gibi `güneş rüzgârı` da, elektrik yüklü taneciklerden oluşur; dolayısıyla, Yer`in magnetik alanının etkisinde kalır; ama aynı zamanda da, bu alanı etkileyerek biçimini değiştirir. Plazmalar içinde oluşan fisyon tepkimelerini denetlemek için geliştirilmiş aygıtlardan biri, stellaratordur. Günümüzde plazmalarda açığa çıkan ısının, plazma fırınlarında ve hamlaçlarda kullanılma yöntemi bilinmektedir. Elde edilen yüksek sıcaklıklar, laboratuvar- larda, uzay araçlarının Yer atmosferine dönüşleri sırasında ortaya çıkan sorunları inceleme olanağı vermiştir.