platin

Periyodik çizelgenin VIII.`sütununda yeralan geçiş elementlerinden (yaygın olarak platin metalleri denir) biri. Atom sayısı 78, atom ağırlığı 195,09`Oİan platin, 1 774 °C`ta ergiyen, özellikle kuyumculukta çok kullanılan beyaz bir metaldir.
Özellikleri. Özgül ağırlığı bütün metallerden, hattâ cıva ve kurşundan yüksek olan (21,5), havada bozunmayan platin, altın gibi, klordan etkilenir ve `altın suyu` adı verilen hidroklorik asit-nitrik asit karışımında çözünür. Ayrıca, kurşun gibi bazı metallerle ve fosfor ya da arsenik gibi ametallerle tepkimeye girerek, alaşımlar oluşturur. Kaynama noktası 3 8^7 °C, oda sıcaklığında yoğunluğu 21,45 g/cm3,tür. I Bir platin telin altın`suyuna daldırılmasıyla elde edilen çözelti buharlaştırılırsa, kloroplatinik asitten oluşan esmer billurlar ortaya çıkar. Bu asidin tuzlarına `klorop- .

“Periyodik çizelgenin VIII.`sütununda yeralan geçiş elementlerinden (yaygın olarak platin metalleri denir) biri. Atom sayısı 78, atom ağırlığı 195,09`Oİan platin, 1 774 °C`ta ergiyen, özellikle “

Periyodik çizelgenin VIII.`sütununda yeralan geçiş

Periyodik çizelgenin VIII.`sütununda yeralan geçiş elementlerinden (yaygın olarak platin metalleri denir) biri. Atom sayısı 78, atom ağırlığı 195,09`Oİan platin, 1 774 °C`ta ergiyen, özellikle kuyumculukta çok kullanılan beyaz bir metaldir.
Özellikleri. Özgül ağırlığı bütün metallerden, hattâ cıva ve kurşundan yüksek olan (21,5), havada bozunmayan platin, altın gibi, klordan etkilenir ve `altın suyu` adı verilen hidroklorik asit-nitrik asit karışımında çözünür. Ayrıca, kurşun gibi bazı metallerle ve fosfor ya da arsenik gibi ametallerle tepkimeye girerek, alaşımlar oluşturur. Kaynama noktası 3 8^7 °C, oda sıcaklığında yoğunluğu 21,45 g/cm3,tür. I Bir platin telin altın`suyuna daldırılmasıyla elde edilen çözelti buharlaştırılırsa, kloroplatinik asitten oluşan esmer billurlar ortaya çıkar. Bu asidin tuzlarına `klorop- latinatlar` adı verilir. Söz konusu asit, bir platin atomunun altı klor atomuna bağlanmasından doğan karmaşıkbir bileşiktir ve klor atomları, platin atomları çevresinde düzenli biçimde yeralır. Bu karmaşık bileşiğin taşıdığı iki eksi elektrik yükü, iki H+ iyonuyla birleşerek yansız- laşır. Kloroplatinik asitle elde edilebilen birçok platin bileşiği iki öbekte toplanır. Birinci öbeğe giren bileşiklerde, platin atomu çevresinde düzenli biçimde sıralanmış altı atom bulunur (altıgen düzenli bileşik). İkinci öbekteyse, platin atomu çevresinde kare biçiminde dört atom yeralır (kare düzenli bileşik). Flüorışıl madde olarak X ışınlarına duyarlı ekranları kaplamada kullanılan baryum platinosiyanür, ikinci öbektendir. Amonyum kloroplatinatın ısı etkisiyle ayrışması sonucunda, `platin köpüğü` adı verilen ve çok güçlü bir katalizör olan, gözenekli bir çökelek elde edilir. Bir parça platin köpüğü, ısıtıldıktan sonra içinde iki hacim hidrojen, bir hacim oksijen bulunan bir tüpe daldırılırsa, köpüğün yavaş yavaş kızardığı ve sis biçiminde su buharı oluştuğu gözlenir. Çok kısa süre sonra doğan şiddetli patlama, tepkimenin etkin biçimde oluştuğunu kanıtlar. Deneyde,platini önceden ısıtma işlemi, yüzeyini kirletebilecek katkılardan arınmasına yöneliktir. Bu metalin `platin karası` adı verilen başka gözenekli türleri de, yükseltgenme tepkimelerinde katalizör olarak kullanılabilir. Hidrojen-oksijen karışımına etkisi, platinin bu gazları büyük miktarlarda tutma özelliğinden kaynaklanır. Tutma olayı metalin yüzeyinde doğduğundan, ne kadar gözenekli olursa o ölçüde büyük boyutlara ulaşır. Söz konusu olaya `yüze soğurma` adı verilir ve bir cismin yüzeyinde değil, kütlesi içinde oluşan soğurmayla karıştırılmaması gerekir. Bu iki olay, yüksek sıcaklıkta platine bağlanabilen hidrojenle de ortaya çıkabilir. Bu nedenle 500 °C`a kadar ısıtılan platin, hidrojen için geçirgen bir maddedir. Platinin bir başka ilgi çekici özelliği, olağan camla aynı oranda genleşmesidir; bu özellik, cam ile platini kaynakla birleştirme olanağı sağlar. Kullanımı. Platin, kuyumculukta yaygın biçimde kullanılan değerli bir metaldir. `Beyaz altın` adı verilen altın- platin alaşımı, kuyumculuğun yanı sıra, dişçilikte de kullanılır. Platinin öbür kullanım alanları arasında fırınların sıcaklığını denetlemede kullanılan platin dirençli termometreler yapımı, elektrik sanayisinde kontak, elektrik direnci, ısıl elektrik çiftleri yapımı, kimya sanayisinde (arı ya da rodyum alaşımı halinde) parfüm, vb. üretimi, cam saniyisinde düşe yapımı (cam lifi elde etmek için) sayılabilir. Yakın dönemde uzay sanayisinde de kullanılmaya başlanmıştır.