doğal lif

Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen iplik görünümlü ince uzun öğeleri belirten terim. Doğal lifler ilk olarak, keten ve kenevirin bulunduğu Taş Devri`nde kullanılmış, zamanla yün, ipek ve pamuk liflerinden de yararlanılmaya başlanmış, Ortaçağ`da yün üretimi çok önemli bir uğraş haline gelmişse de, pamuk ve yünün sanayi alanında işlenmesine, ancak 1750 yıllarından sonra başlanmıştır. Çağımızda doğal dokuma lifleri, hayvanlardan ve bitkilerde elde edilmektedir. Hayvanlardan elde edilen lifler. Birçok memeli hayvanın kılı dokumacılıkta kullanılabilecek nitelikte olmakla birlikte, bunların en önemlisi koyun yünüdür. Farklı türlerde koyunlardan, farklı nitelikte yünler elde edilir: Kuzu yünü, merinos (ince ve yumuşak); melez (orta nitelikte); dağlık bölgelerde yetişen türler (kaba halı ipliği için); vb. Yün .

“Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen iplik görünümlü ince uzun öğeleri belirten terim. Doğal lifler ilk olarak, keten ve kenevirin bulunduğu Taş Devri`nde kullanılmış, zamanla yün, ipek “

Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen iplik görünümlü

Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen iplik görünümlü ince uzun öğeleri belirten terim. Doğal lifler ilk olarak, keten ve kenevirin bulunduğu Taş Devri`nde kullanılmış, zamanla yün, ipek ve pamuk liflerinden de yararlanılmaya başlanmış, Ortaçağ`da yün üretimi çok önemli bir uğraş haline gelmişse de, pamuk ve yünün sanayi alanında işlenmesine, ancak 1750 yıllarından sonra başlanmıştır. Çağımızda doğal dokuma lifleri, hayvanlardan ve bitkilerde elde edilmektedir. Hayvanlardan elde edilen lifler. Birçok memeli hayvanın kılı dokumacılıkta kullanılabilecek nitelikte olmakla birlikte, bunların en önemlisi koyun yünüdür. Farklı türlerde koyunlardan, farklı nitelikte yünler elde edilir: Kuzu yünü, merinos (ince ve yumuşak); melez (orta nitelikte); dağlık bölgelerde yetişen türler (kaba halı ipliği için); vb. Yün lifleri, keratin adlı bir proteinden oluşur ve sarmal biçimli hücreleri vardır. Ana hücre maddesi ya da kabuk, üst üste binen ince bir pul tabakasıyla (kutikula) kaplanmıştır. Mikroskop altında görülebilen bu tabaka, yüne keçeleşebilme özelliğini verir. Boyanmış yünlerde, boya maddesi bu kabuk tabakasına yayılır. Yün ço­ ğunlukla kıvırcıktır. Bu yapı yüne, esneklik ve ısıtma özelliği verir. Yünün başlıca üretim bölgeleri, otlakları çok olan Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika ve Güney Amerika`dır. Bununla birlikte, otlakları olan bütün ülkelerde yün üretilir. Koyunun yanı sıra öbür hayvanlardan elde edilen lifler arasında keçi kılı (Ankara keçisinden moher, Keşmir keçisinden kaşmirgibi), deve kılı, lama kılı, tavşan kılı, at kılı ve inek kılı sayılabilir. İpek de, hayvansal kaynaklı bir liftir. İpekböceğinin ördüğü kozadan elde edilir. İpeğin doğal işlevi, birkoza oluşturarak, içinde tırtılın başkalaşma geçirip kelebek haline geleceği bir koruyucu oluşturmaktır. (Bk. İPEK; İPEKBÖCEĞİ.) Bitkisel lifler. Bitkisel lifler çok çeşitli olmakla birlikte üç ana gruba ayrılabilir. Tohum lifleri, ağaç lifleri, yaprak ve meyve lifleri. Pamuk bir tohum lifidir. `Pamuk` adlı bitkinin kozalarından elde edilir. Lifler, kozadan ve tohumlardan çır­ çır makinesinde ayrılır. Pamuk lifi tek hücrelidir. Aşağı yukarı arı selülozdan oluşan boru biçimli bir hücre olarak gelişir. Koza çatlayınca, lifler kurur ve mikroskop altında bakıldığında, bükümlü yassı borucukları andırır. Lifler, çok ince ve nitelikli iplikler verecekbiçimde`ieğirilir.Pamuk iplik ya da kumaşın niteliğini yükseltmek ve parlaklık vermek için, merserizeleme işlemi uygulanır. Merserizeleme, iplik ya da kumaşın, derişik sodyum hidroksit çözeltisiyle iş­ leme sokulmasıdır. Bir başka tohum lifi de kapok`tut. Aynı adlı ağaçtan elde edilir ve yalnızca cankurtaran yeleklerinde, yüzdürücü madde olarak kullanılır. Yumuşak lifler, keten, jüt ve kenevir gibi bitki saplarından elde edilir. Keten genellikle giyim eşyası için üretilen dokumalarda, öbürleri, sanayi dokumalarında ve taban döşemelerinde kullanılır. Jüt, bu grubun en çok kullanılan üyesidir. Bitki saplarının suda ıslatılması gerekir. Böylece, bakterilerin sapları etkilemesiyle, denetimli bir bozunma sağlanır. Lifler, daha sonra dövülerek, mekanik yolla ayrılır. Pamuktan daha kalın, sert ve uzun olan lifler, üst üste yığılmış selüloz hücresi demetlerinden oluşur. Hücreler, odunözü adı verilen bağlayıcı maddeyle birleşmiştir. Yaprak lifleri ya da sert lifler de, benzer yapıdadırlar; ama birçenekli bitkilerin yaprak, sap ve gövdelerinden elde edilirler. Bunların en önemli örnekleri, sisal ve abakadır (ya da Manila keneviri). Sisal, özellikle Tanzanya ve Meksika`da üretilir. Bozunmaya çok dayanıklı olan abakaysa, Filipinler`de yetiştirilir. Meyve liflerine başlıca örnek, hindistancevizi lifidir. Hindistancevizinin kabuğunun dışından elde edilen bu lifler, kırmızımsı kahverengi, sert ve tel gibidir. Paspas yapımında kullanılır.