Rize (il)

Karadeniz Bölgesi`nin Doğu Karadeniz Bölümü`nde il. Yüzölçümü 3 920 km2, nüfusu 1990 sayımında 348 776, merkezi Rize kenti olan Rize ili, 12 ilçeye ayrılmış­ tır: Merkez, Ardeşen, Çamlıhemşin, Çayeli, Derepazarı, Fındıklı, Güneysu, Hemşin, İkizdere, İyidere, Kalkandere, Pazar. Doğuda Artvin, güneyde Erzurum, güneybatıda Bayburt, batıda Trabzon illeriyle, kuzeybatı ve kuzeyde de Karadeniz`le sınırlı olan Rize ilinin en önemli engebesini, Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları oluşturur. Vadilerle sık bir biçimde yarılarak çok engebeli bir görünüş almış olan bu dağlar, kıyı boyundan başlayarak güneydoğuya doğru yükselirler ve Rize-ArtvinErzurum il sınırlarının kesişme noktasındaki Kaçkar da­ ğında, yükseltileri 4 000 m`ye yaklaşır. Rize ilinin kıyı kesiminde ılık, çok yağışlı, belirli kurak .

“Karadeniz Bölgesi`nin Doğu Karadeniz Bölümü`nde il. Yüzölçümü 3 920 km2, nüfusu 1990 sayımında 348 776, merkezi Rize kenti olan Rize ili, 12 ilçeye ayrılmış­ tır: Merkez, Ardeşen, “

Karadeniz Bölgesi`nin Doğu Karadeniz Bölümü`nde

Karadeniz Bölgesi`nin Doğu Karadeniz Bölümü`nde il. Yüzölçümü 3 920 km2, nüfusu 1990 sayımında 348 776, merkezi Rize kenti olan Rize ili, 12 ilçeye ayrılmış­ tır: Merkez, Ardeşen, Çamlıhemşin, Çayeli, Derepazarı, Fındıklı, Güneysu, Hemşin, İkizdere, İyidere, Kalkandere, Pazar. Doğuda Artvin, güneyde Erzurum, güneybatıda Bayburt, batıda Trabzon illeriyle, kuzeybatı ve kuzeyde de Karadeniz`le sınırlı olan Rize ilinin en önemli engebesini, Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları oluşturur. Vadilerle sık bir biçimde yarılarak çok engebeli bir görünüş almış olan bu dağlar, kıyı boyundan başlayarak güneydoğuya doğru yükselirler ve Rize-ArtvinErzurum il sınırlarının kesişme noktasındaki Kaçkar da­ ğında, yükseltileri 4 000 m`ye yaklaşır. Rize ilinin kıyı kesiminde ılık, çok yağışlı, belirli kurak mevsimi olmayan bir iklim egemendir (Türkiye`de mevsimler arasındaki ısı farklarının en az olduğu kesim burasıdır). İl merkezindeki meteoroloji istasyonunun verilerine göre, en soğuk ay ortalaması 7 °C, en sıcak ay ortalaması 22,6 °C, günümüze kadar kaydedilen en dü­ şük sıcaklık-7 °C (19.3.1963), en yüksek sıcaklıksa 37,9 °C`tır (2.5.1935). Türkiye`de en çok yağış alan kesim de bu kesimdir: Rize kentindeki istasyon verilerine göre yılda ortalama 2 357 mm yağış (ama istasyonun gerisinde yükselen dağlarda ölçüm istasyonları bulunmamakla birlikte, dağların denize bakan yamaçlarındaki bazı elverişli yerlerde, yıllık ortalama yağışların bu değerin iki katını bulduğu sanılmaktadır). Elverişli iklim koşulları nedeniyle, kıyı dağlarının denize bakan yamaçları nemcil ormanlarla örtülüdür. Ormanlar, alçak kesimlerde kızılağaç, gürgen, kestane, kayın, ıhlamur, meşe gibi yayvan yapraklı ağaçlardan ve yoğun bir ormanaltı topluluğundan (ormangülü, vb.), yükseklerdeyse iğne yapraklılardan (köknar ve ladin) oluşur. Rize ilinin akarsuları birbirine paralel olarak, dağların doruğundan Karadeniz`e doğru inerler. Başlıcaları do­ ğudan batıya doğru Fındıklı deresi, Biiyükdere, Pazarsuyu, Karadeniz ve İyidere olan bu akarsular, şiddetli yağmurlardan sonra ve karlar eriyince hızla kabaran `sel` özellikli akarsulardır. İl sınırları içinde önemli göl yoktur; dağların yüksek kesimlerinde, eski buzulların oyduğu çukurlarda, suların toplanmasıyla oluşmuş kü­ çük buzul göllerine rastlanır.
EKONOMİ Rize ilinde ekonomi, büyük ölçüde tarıma dayanır; ama bu tarım, Türkiye`nin öbür bölgelerindekinden çok farklıdır. Söz konusu farklılığın başında, ilde buğ­ day tarımı yapılmaması, buna karşılık, mısırın aşağı yukarı rakipsiz tahıl türü olması gelir. Baklagil türlerinden fasulye ekimi önemlidir (fasulye, merkez ilçe dışında bütün ilçelerde ekonomik değer taşır). Sanayi bitkilerinden iri yapraklı puroluk tütün Pazar ve Ardeşen ilçelerinde yetiştirilir. Bütün bunların yanı sıra, Rize ili tarı­ mının tanıtıcı öğesi çay bahçeleridir: Türkiye`nin toplam çay üretiminin % 75`e yakını. Ayrıca, kıyı kesiminde turunçgiller (özellikle mandalin) üretimi de gelişmiş­ tir. Buna karşılık, Doğu Karadeniz kıyılarında çok yaygın olan fındık ağacı, Rize ilinde elverişli yetişme koşulları bulamamıştır: İlde fındık üretimi yalnızca Fındıklı, Pazar ve Ardeşen ilçelerinde önem taşır. Hayvancılığın pek gelişmediği (büyükbaş hayvan sayısı, küçükbaş hayvan sayısından çoktur) ilin kıyı kesiminde, balıkçılık (hamsi, istavrit, mezgit) oldukça geliş­ miştir. Önemli yeraltı gelir kaynağı bulunmayan Rize`de, sanayi kuruluşları arasında, çay tarımına paralel olarak sayıları artmış olan çay fabrikaları başta gelir. Ayrıca, orman ürünlerini değerlendiren tesisler(Ardeşen keresteparke fabrikası, vb.) ve besin sanayisi tesisleri vardır. ULAŞIM Denizyoluyla ulaşımın önemini yitirmesiyle, Rize ilinde de ulaşımın ağırlığı karayollarına kaymıştır. Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz kıyılarını izleyen önemli yol, Rize-Çayeli-Pazar-Ardeşen ve Fındıklı`dan geçer. Bu yoldan ayrılarak iç kesimlere yönelen yolların durumu pek iyi değildir (bunlardan Rize`yi Erzurum`a bağlayan Rize-İspir-Erzurum yolu, Ovit geçidinde 2 600 m`yi aşar; ama kış mevsiminde sık sık kapanır).