Okyanusya

Geleneksel beş kıtadan biri. Kıtaların en küçüğü olan Okyanusya (8 970 000 km2), toplam yüzölçümünün % 85`ini oluşturan (8 milyon km2) gerçek bir küçük kıta sayılabilecek Avustralya dışında, Büyük Okyanus`a dağılmış çok sayıda adadan oluşur. Genel olarak, temeli halkların dağılımına dayanan üç bütüne ayrılır: Yeni Gine, Yeni Kaledonya, Bismarck adaları, Salomon adaları, Fici adaları ve Yeni Hebrides adalarını içeren Melanezya; Mariana adaları, Caroline adaları, Marshall adaları, Palaos adaları ve Kiribati adalarını içeren Mikronezya; Yeni Zelanda, Samoa adaları, Hawaii adaları, Tonga adaları, Tuvalu adaları, Phoenix adaları ve Fransız Polinezyası`nı içeren Polinezya.
YÜZEYŞEKILLERİ VE İKLİM Yeni Gine, Yeni Zelanda gibi büyük adalar, özellikle de doğuya doğru kaymış olan eski Gondvana kıtasının .

“Geleneksel beş kıtadan biri. Kıtaların en küçüğü olan Okyanusya (8 970 000 km2), toplam yüzölçümünün % 85`ini oluşturan (8 milyon km2) gerçek bir küçük kıta sayılabilecek Avustralya “

Geleneksel beş kıtadan biri. Kıtaların en küçüğü

Geleneksel beş kıtadan biri. Kıtaların en küçüğü olan Okyanusya (8 970 000 km2), toplam yüzölçümünün % 85`ini oluşturan (8 milyon km2) gerçek bir küçük kıta sayılabilecek Avustralya dışında, Büyük Okyanus`a dağılmış çok sayıda adadan oluşur. Genel olarak, temeli halkların dağılımına dayanan üç bütüne ayrılır: Yeni Gine, Yeni Kaledonya, Bismarck adaları, Salomon adaları, Fici adaları ve Yeni Hebrides adalarını içeren Melanezya; Mariana adaları, Caroline adaları, Marshall adaları, Palaos adaları ve Kiribati adalarını içeren Mikronezya; Yeni Zelanda, Samoa adaları, Hawaii adaları, Tonga adaları, Tuvalu adaları, Phoenix adaları ve Fransız Polinezyası`nı içeren Polinezya.
YÜZEYŞEKILLERİ VE İKLİM Yeni Gine, Yeni Zelanda gibi büyük adalar, özellikle de doğuya doğru kaymış olan eski Gondvana kıtasının tabanı Avustralya bir yana bırakılırsa, Okyanusya`da yerbilim açısından iki büyük bütün ,ayırtedilebilir: Batı adaları; doğu adaları. Yükselme evresindeki sıradağlar olan batı adaları (Mariana, Tonga, Kermadec, vb.) kıvrılma geçirmiş tortul kayaçlardan oluşur,letkin.yanardağlar taşırlar. Derin okyanus çukurlarıyla sınırlanmış­ lardır ve Büyük Okyanus `ateş kuşağı`na bağlanırlar. Doğu adaları (Hawaii, Marshall, Tahiti, vb.), okyanus tabanı üstünde gelişmiş büyük yanardağ yapılarıdırlar (bazıları mercan oluşumlarıdır). Ilıman kuşağa ulaşan Avustralya ve Yeni Zelanda dı­ şında, adalarda tropikal iklim egemen olmakla birlikte, yerel konum (sözgelimi, bir yamacın yağış getiren rüzgârlara, bir yamacınsa daha kurak rüzgârlara açık olması) çok çeşitli değişikliklere yol açabilir. Çok sık patlak veren siklonlar, büyük zararlara neden olurlar. Bitki ve hayvan topluluklarının başlıca özelliği, ada olma durumunun doğal sonucu olan, başka hiçbir yerde rastlanmayan türlerin bolluğudur.TOPLUM YAPISI VE EKONOMİ Nüfus ve iktisadi durum açısından Okyanusya ikiye ayrılabilir: Halklarının büyük bölümü Avrupa kökenli (yerliler, yaşama koşulları daha elverişsiz bölgelere sü­ rülmüşlerdir) olan, gerek sanayi gelişmesi, gerek yaşama düzeyi açısından Batı ülkelerine yakın bağımsız devletler oluşturan Avustralya ve Yeni Zelanda; AvrupalIların yerleşmiş olmasına ve Asya`dan gelmiş göç dalgalarına karşın, yerli halkın (Melanezyalılar ve Polinezyalılar) ağır bastığı ve meyve toplayıcılığı, kıyı balık­ çılığı, hindistancevizi yetiştiriciliğine dayalı geleneksel yaşama biçimini hâlâ sürdürdüğü öbür adalar. Ama bu adalarda da, ticarete yönelik tarım ürünlerinin (kahve, muz, ananas, vb.) yetiştirilmesine ve yeraltı gelir kaynaklarının (Nauru`da fosfat, Yeni Kaledonya`da nikel, vb.) işletilmesine ağırlık veren AvrupalIların etkisiyle, geleneksel yaşama biçimi bir ölçüde gelişmiştir. Ayrıca, adaların Büyük Okyanus`un tam ortasında bulunmaları, uçaklara uğrak yeri, bazılarının da siyasal açıdan bağ­ lı oldukları devletlere (özellikle ABD, Fransa ve İngiltere) stratejik üs olmalarına yol açmıştır. Turizm yer yer (Hawaii, Tahiti) gelişmektedir. Bununla birlikte, adaların dağınıklığı ve Batı ülkelerine uzaklığı, dolayısıyla da ticaretin güçlüğü, Okyanusya adalarının gelişmesini bü­ yük ölçüde engellemektedir. TARİH Çeşitli arkeoloji kalıntılarından, Büyük Okyanus`un Batı kesimindeki adalara günümüzden 30 000 yıl önce yerleşildiği anlaşılmaktadır. Buzul çağları sonunda deniz düzeyinin alçalması sırasında Malezya-Endonezya bo­ ğazlarında oluşan kara `köprülerinden geldikleri sanı­ lan ilk toplulukları, İ.Ö. 1000`e doğru Melanezya ve Mikronezya`dan Polinezya`ya göçler izlemiştir. AvrupalIların Okyanusya`ya ulaşmaları oldukça geç bir tarihte gerçekleşmiş, Macellan`ın 1521`de Guam adasını ve Tuamotu adalarından birini bulmasından sonra, bölgeyi XVII. yy`da HollandalI gezginler, XVIII. yy`da da İngiliz gezginleri dolaşmış, James Cook, üç yolculuğunda (1769; 1772-75; 1776-79), Okyanusya`nın büyük bölümünü gezmiştir. XIX. yy`da İngiliz ve Fransız mimarlarının etkisiyle, Okyanusya halklarının siyaset ve kültür yapıları değiş­ miş, 1842-1900 arasında sömürgeci büyük devletlerin egemenliğine giren Okyanusya`da, Birinci Dünya Sava- şı`ndan sonra, Almanya`nın eski sömürgeleri Milletler Cemiyeti tarafından yönetilmeye başlanmıştır. İkinci Dünya Savaşı`nda büyük bölümü Japonlar tarafından işgal edilen Okyanusya adalarının çoğunda, ABD ve Japon kuwetleri arasında şiddetli çarpışmalar olmuş, savaştan sonra ABD denetimine giren adaların büyük bölümüne, zaman içinde bağımsızlık tanınmış­ tır: Batı Samoa`ya 1962`de, Fici ve Tonga`ya 1970`te, Papua Yeni Gine`ye 1975`te, Solomon Adaları`na 1978`de, Kiribati ve Tuvalu`ya 1979`da, Vanuatu`ya 1980`de.