Nevşehir (il)

İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde il. Yüzölçümü 5 467 km2, nüfusu 1990 sayımında 289 509, merkezi Nevşehir kenti olan Nevşehir ili, 8 ilçeye bölünmüştür: Merkez, Acıgöl, Avanos, Derinkuyu, Gülşehir, Hacıbektaş, Kozaklı, Ürgüp. Doğuda Kayseri, güneyde Niğde, batıda Aksaray, kuzeybatıda Kırşehir, kuzeydoğuda Yozgat illeriyle sı­ nırlı olan Nevşehir ilinin, hafif dalgalı bir yayla görünü­ münde olan toprakları, doğu-batı doğrultusunda akan Kızılırmak tarafından ikiye bölünür. Yaylada ova çukurları bulunduğu gibi, yükseltileri 1 500 m`yi aşan dağlara da rastlanır. İlin Kızılırmak`ın güneyinde kalan kesiminin yüzey- şekillerinde farklı bir özellik gözlenir: Eski göllerin içinde birikmiş volkan külleri (tüf), sünger taşları ve lav tabakaları. Tüflerin, Nevşehir-Ürgüp arasında .

“İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde il. Yüzölçümü 5 467 km2, nüfusu 1990 sayımında 289 509, merkezi Nevşehir kenti olan Nevşehir ili, 8 ilçeye bölünmüştür: Merkez, “

İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde

İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde il. Yüzölçümü 5 467 km2, nüfusu 1990 sayımında 289 509, merkezi Nevşehir kenti olan Nevşehir ili, 8 ilçeye bölünmüştür: Merkez, Acıgöl, Avanos, Derinkuyu, Gülşehir, Hacıbektaş, Kozaklı, Ürgüp. Doğuda Kayseri, güneyde Niğde, batıda Aksaray, kuzeybatıda Kırşehir, kuzeydoğuda Yozgat illeriyle sı­ nırlı olan Nevşehir ilinin, hafif dalgalı bir yayla görünü­ münde olan toprakları, doğu-batı doğrultusunda akan Kızılırmak tarafından ikiye bölünür. Yaylada ova çukurları bulunduğu gibi, yükseltileri 1 500 m`yi aşan dağlara da rastlanır. İlin Kızılırmak`ın güneyinde kalan kesiminin yüzey- şekillerinde farklı bir özellik gözlenir: Eski göllerin içinde birikmiş volkan külleri (tüf), sünger taşları ve lav tabakaları. Tüflerin, Nevşehir-Ürgüp arasında aşınma nedeniyle yarılmaları sonucu, garip biçimli piramitler ve sütunlar oluşmuş, mağara konutları, yeraltı kiliseleriyle özel görünüşlü bir yöre doğmuştur. Burası, her yıl binlerce turist çeken Göreme yöresidir. Özellikle, eski bir sert lav örtüsünün kalıntısıyla üstten korunmuş, piramitsi ya da koni biçimli `peri bacaları`yla ünlüdür. Sert kara iklimi etkisindeki Nevşehir ilinde yazlar kurak ve gündüzleri çok sıcak, kışlar soğuk ve yağışlı ge­ çer. En soğuk ay ortalaması 0,3 °C, en sıcak ay ortalaması 21,1 °C, günümüze kadar kaydedilmiş en düşük sıcaklık -23,6 °C (4.2.1960), en yüksek sıcaklıksa 37,6 °C`tır (18.7.1962). Ortalama 389 mm olan yıllık yağışın, büyük bölümü ilkbaharda düşer. Yılda ortalama 18 gün yağan kar, 39 gün yerde kalır. Ama bu sayılar, yıldan yı­ la büyük farklılıklar gösterir. Nevşehir ilinin doğal bitki örtüsü, bozkır (step) görü- nüşündedir. İlkbaharda görülen yeşillik ve canlılık, haziran ayında sona erer; otlar kurur. İlin dağlık kesimlerinde yer yer, meşe kümelerine rastlanır. İlin en önemli akarsuyu olan Kızılırmak`ın il toprakları içinde aldığı kolların b`aşlıcaları, güneyden aldığı Damsa suyu, Nevşehir suyu ve Acısu ile kuzeyden aldı­ ğı Kızılöz suyudur. Bunlardan Damsa suyu üstünde Damsa barajı, Acısu üstünde de Tatların barajı kurulmuştur.
EKONOMİ Nevşehir ilinin ekonomisinde tarım önemli yer tutar. Ekili alanların % 90`ında tahıl, tahıl ürünleri arasında da en çok buğday ekilir. Sanayi bitkilerinden en çok şekerpancarı, sebzelerden en çok patates, baklagillerden en çok nohut yetiştirilir. Meyve (özellikle elma) ve sebze yetiştiriciliği de gelişmiştir. Ayrıca, nitelikli üzümler yetiştirilen çok sayıda bağ vardır. İlin hayvan varlığı arasında koyun sayısı ağır basar. Nevşehir ilinde, Hacıbektaş ilçesindeki kayatuzu yatakları, Gülşehir ilçesindeki tuz yatakları ve Kızılırmak çevresindeki oniks yatakları (oniksten, çeşitli süs eşyaları ve biblolar yapılmaktadır) dışında, önemli sayılabilecek yeraltı gelir kaynağına rastlanmaz. Sanayi tesislerinin başlıcaları arasında dokuma fabrikası, un fabrikası, şarap, fabrikaları, meyve suyu fabrikası sayılabilir. Ürgüp, Avanos ve Avcılar`da halıcılık gelişmiştir. Yakın dönemde Avanos`taki çanak-çömlek yapımcılığı, özellikle turistik önem kazanmıştır. Turizm, gün geçtikçe gelişmekte, `Göreme yöresi` adıyla tanı­ nan, Nevşehir-Avanos-Ürgüp üçgeni, çok sayıda peribacaları, tüfler içine oyulmuş kiliseleri ve yeraltı kentleriyle Türkiye`nin en çok turist çeken köşeleri arasında yeralmaktadır. Ürgüp yakınlarında Avcılar, Çavuşin, Zelve dolaylarında bulunan peribacalarının yükseklikleri birbirinden değişiktir (2,5-3 m yüksekliğinde olanları bulunduğu gibi, 25-30 m olanları da vardır); bazılarının tepesinde şapka bulunur. Bazı kesimlerde küme küme, üç-beşi bir arada yeralırlar. En tipik olanlar, Avcılar kasabası dolaylarındadır. Bazılarının içi günümüzde turistik amaçla kullanılmaktadır (diskotek; turistik eşya satan dükkân; vb.). Göreme`de turistlerin ilgisini çeken bir başka öğe de, oyulmuş kiliselerdir. Bunlar ilk hıristiyanların tüflere oydukları ve içlerini renkli dinsel resimlerle süsledikleri yapıtlardır. Göreme açıkhava müzesindeki başlıca kiliseler arasında, Elmalı Kilise, Barbara kilisesi, Çarıklı Kilise, Tokalı Kilise, Saklı Kilise, Küçük Şapel ve Meryemana kilisesi sayılabilir. Tüflerin kolay ayrılabilir olması, yörede geçmişte bazı yeraltı kentlerinin de kurulmasını kolaylaştırmıştır. Bunların başlıcaları Özkonak, Kaymaklı ve Derinkuyu yeraltı kentleridir. ULAŞIM Nevşehir ilinde, karayolu ulaşımı gelişmiştir. İl, Kayseri, Kırşehir, Niğde ve Aksaray`a asfalt yollarla bağlanır. Ayrıca, Ankara-Kayseri yolu ilin kuzey kesiminden geçer.