Malaysia
Güneydoğu Asya`da devlet. Büyük bölümü Malezya
yarımadasının (Malaya yarımadası da denir) güney
ucunda yeralan (bu bölümüne Batı Malezya da denir),
ayrıca Borneo adasının kuzeyindeki Sabah ve Saravak
eyaletlerini (bu bölüme Doğu Malezya da denir) içeren
Malaysia`nın bu iki parçası, Güney Çin deniziyle birbirlerinden
ayrılır. 1957`ye kadar bir İngiliz sömürgesi
olan, o tarihte yarımada bölümü Malezya adıyla bağımsızlığa
kavuşan ülke, 1963`te Singapur, Sabah ve Saravak`ın
katılmasıyla, Malaysia Federasyonu`nu oluşturmuş,
ama Singapur 1965`te federasyondan ayrılmıştır.
YÜZEYŞEKİLLERİ, İKLİM VE DOĞAL KAYNAKLAR
Malezya yarımadasının büyük bölümü, kuzeyden güneye doğru birbirine paralel uzanan dağ sıralarıyla kaplıdır.
Batı ve doğu kesimlerinde, dağlar ile deniz arasında
kıyı ovaları uzanır. Saravak`ın .
“Güneydoğu Asya`da devlet. Büyük bölümü Malezya yarımadasının (Malaya yarımadası da denir) güney ucunda yeralan (bu bölümüne Batı Malezya da denir), ayrıca Borneo adasının kuzeyindeki “
Güneydoğu Asya`da devlet. Büyük bölümü Malezya
Güneydoğu Asya`da devlet. Büyük bölümü Malezya
yarımadasının (Malaya yarımadası da denir) güney
ucunda yeralan (bu bölümüne Batı Malezya da denir),
ayrıca Borneo adasının kuzeyindeki Sabah ve Saravak
eyaletlerini (bu bölüme Doğu Malezya da denir) içeren
Malaysia`nın bu iki parçası, Güney Çin deniziyle birbirlerinden
ayrılır. 1957`ye kadar bir İngiliz sömürgesi
olan, o tarihte yarımada bölümü Malezya adıyla bağımsızlığa
kavuşan ülke, 1963`te Singapur, Sabah ve Saravak`ın
katılmasıyla, Malaysia Federasyonu`nu oluşturmuş,
ama Singapur 1965`te federasyondan ayrılmıştır.
YÜZEYŞEKİLLERİ, İKLİM VE DOĞAL KAYNAKLAR
Malezya yarımadasının büyük bölümü, kuzeyden güneye doğru birbirine paralel uzanan dağ sıralarıyla kaplıdır.
Batı ve doğu kesimlerinde, dağlar ile deniz arasında
kıyı ovaları uzanır. Saravak`ın büyük bölümünü geniş
kıyı ovası oluşturur. Sabah`taysa, dar kıyı ovasının
ardında, adanın Endonezya`ya bağlı bölümüyle sınırı
oluşturan dağlar (yükseltisi 4 101 m olan Kinabalu dağı,
Malaysia`nın en yüksek noktasıdır) uzanır. Çok sayıda
kısa akışlı ırmak bulunan ülkede, ırmakların çoğu suların
yükselme mevsimlerinde taşar.
Tropikal iklim etkisindeki Malaysia`da, yıllık sıcaklık
ortalamaları 21 °C-32 °C arasında değişir (ama dağlık
bölgelerde, sıcaklıklar çok daha düşüktür). Yılda iki kez
muson mevsimi yaşanan ülke, bu mevsimler sırasında
bol yağış alır: Yıllık yağış ortalamaları 2 030 mm-2 540
mm arasında değişir.
Malaysia`nın başlıca yeraltı gelir kaynaklanmasında
petrol, doğal gaz, kalay, boksit, bakır ve demir filizi sayılabilir.
TOPLUM YAPISI
Malaysia nüfusunun % 50`den çoğunu oluşturan Malayların büyük bölümü kırsal kesimde yaşar ve geleneksel
olarak, siyasette önemli rol oynarlar. Nüfusun %
30`unu oluşturan Çinliler (ataları, ülkeye XIX. yy`ın sonu
ile XX. yy`ın başlarında göçmüşlerdir), genellikle kentlerde
yaşar, ülkenin ekonomik yaşamını büyük ölçüde
ellerinde tutarlar. Nüfusun % 8 kadarını oluşturan Hintliler,
,sömürge döneminde kauçuk tarım işletmelerinde
çalışmak için getirilmiş işçilersoyundan gelirler. Malaylar
dışındaki yerliler nüfusun % 8`ini oluştururlar ve bü
yük bölümü Sabah ve Saravak eyaletlerinde yaşar (Dayaklar,
İbanlar, Kadazanlar, vb.).
Malezya dili ülkenin resmî dili olmakla birlikte, İngilizce
de yaygın biçimde konuşulur. Ayrıca çeşitli Hint
ve Çin dilleri de yaygındır. Ülkenin resmî dini İslâm`dır.
Çinliler buddhacılığa, Hintliler hindu dinine bağlıdırlar.
1990 verileriyle Malaysia nüfusunun % 82`si ülkenin
yarımada kesiminde yaşamaktadır ve büyük bölümü,
başlıca kentlerin (başkent Kuala Lumpur, George
Town, İpoh ve Cohor Baharu, vb.) bulunduğu batıdaki
kıyı ovasında toplanmıştır.
13 yıllık ilköğretim ücretsizdir. Doğu Malezya ile Batı
Malezya`daki eğitim sistemleri birbirine benzemekle
birlikte, Sabah ve Saravak`a eğitim konusunda belirli bir
yerel özerklik tanınmıştır. Ülkedeki üniversitelerin en
büyüğü, Kuala Lumpur`daki Malaya Üniversitesidir.
EKONOMİ
Malaysia, Asya`daki gelişmekte olan ülkeler arasında
ekonomisi en sağlıklı ülkelerden biridir. Ama ekonominin
büyük ölçüde dışsatıma bağımlı olması, dünya rezervindeki
fiyat değişikliklerinden dönem dönem zarar
görmesine yol açmıştır. Sözgelimi, en önemli dışsatım
mallarının fiyatlarının ve bunlara olan istemin düşmesi sonucu, 1980 yıllarının ortalarında büyüme oranı yavaşlamıştır.
Bununla birlikte, 1990 yıllarının başlarında,
sanayideki hızlı gelişme sayesinde yıllık büyüme oranı
% 8`i aşmıştır. Bu artıştaki en önemli etmenlerden biri
de, son yıllarda kıyı açıklarındaki yataklardan çıkartılan
petrol ile kereste ve palmiye yağı dışsatımından sağlanan
gelirlerin, kauçuk ve kalay gelirini aşmasıdır.
Ekonominin temelini oluşturan sanayi (madencilik,
imalat sanayisi, yapı sanayisi ve enerji üretimi dahil),
ulusal gelirin % 40 kadarını sağlamaktadır. Malaysia
dünyanın başlıca kalay üreticilerinden biri olmayı sürdürmekle
birlikte, günümüzde kalayın toplam dışsatım
gelirleri arasındaki payı % 2`nin altına düşmüştür. Başlı
ca sanayi ürünleri arasında besin ürünleri, elektronik
aygıtlar ve elektrikli makineler yapımı, kimyasal maddeler
ve kauçuk ürünleri sayılabilir. Malaysia, dünyanın
başlıca yarıiletken sistemleri dışsatımcısı olmasının yanı
sıra, en büyük doğal kauçuk ve palmiye yağı üreticisidir.
Tarım, ulusal gelirin yaklaşık % 20`sini sağlamakla
birlikte, en önemli besin ürünü olan pirinç, henüztüketimi
karşılayamamakta ve Malaysia her yıl pirinç dışalı
mı yapmak zorunda kalmaktadır. Ekonomide turizm
de, önemli bir ek gelir kaynağıdır.
DEVLET YAPISI
Malaysia yönetimi İngiliz yönetim sistemi örnek alınarak
oluşturulmuş, ama Malaysia 13 eyalet ve 2 federal
toprak içeren federal yapısı nedeniyle, bu sistemde
bazı değişiklikler yapılmıştır. En yüksek yönetici olan
hükümdar, beş yılda bir Malaysia`nın geleneksel yöneticileri
olan 9 sultan tarafından seçilir. Bununla birlikte
gerçek iktidar başbakan ile hükümettedir. İki meclisli
parlamento, üyelerinin bir bölümü atamayla işbaşına
gelen Senato ile üyeleri genel seçim sistemiyle seçilen
Temsilciler Meclisi`nden oluşur. En büyük parti olan
Ulusal Cephe, öncelikle etnik toplulukları temsil eden
siyasal partiler tarafından oluşturulmuş bir ittifak niteliği
taşır.
TARİH
Merkezi Sumatra`da olan buddhacı Srivicaya İmparatorluğu`nun
IX. yy`dan XIII. yy`a kadar büyük bölümü
ne egemen olduğu Malezya yarımadasının batı kıyısında,
XIV. yy`da kurulan müslüman Malay devleti (baş
kenti Malakka`ydı), çok |geçmeden| yarımadaya egemen
oldu ve İslâm`ı yaydı. 1511`de Malakka`nın Portekizliler
tarafından alınmasıyla bölgeye egemen olan
Portekizlilerin yerini, 1641`de HollandalIlar aldı.
1786`da Penang adasını ele geçiren İngilizler, etkilerini
gün geçtikçe genişleterek, 1895`te ülkeyi bütünüyle ele
geçirdiler ve Malezya Devletleri Federasyonu`nu kurdular.
İngilizlerin yönetiminde kauçuk tarım işletmeleri
kurulan ve kalay yatakları işletilmeye başlanan ülkenin
yarımada kesimi İkinci Dünya Savaşı`nda Japonlar tarafından
işgal edildiyse de, 1946`da, yeniden İngiliz yö-.
netimine girdi. 1948`de Malezya Komünist Partisi`nin
yoğun bir gerilla eylemi başlatmasından (1960`a kadar
sürdü) sonra, 1957`de Malezya`ya bağımsızlık tanındı
ve Tunku Abdurrahman ilk başbakanlığa seçildi.
1963`te Malezya, Singapur, Saravak ve Sabah`m biraraya
gelmeleriyle Malaysia Federasyonu (Singapur
1965`te ayrıldı) kuruldu.
1969`da Malaylar ile Çinliler arasındaki çatışmalar
sonucunda Tunku Abdurrahman`ın önce olağanüstü
durum ilan etmek, sonra da istifa etmek zorunda kaldığı
ülkede, başbakanlığı üstlenen Abdürrezzak, parlamenter
rejime yeniden dönülmesinden (Şubat 1971ı) sonra,
bir koalisyon hükümeti kurup, ölümüne kadar (Ocak
1976) iktidarda kaldı. Yerine geçen Hüseyin Bin
Onn`un, sağlık nedeniyle Temmuz 1981`de çekilmesinden
sonra, başbakanlığı üstlenen Mehatir Bin Muhammet,
1982 seçimlerini de kazanıp, Ağustos 1986
seçimlerinden sonra yeni bir koalisyon hükümeti kurdu.
Yıllardır sürmekte olan ve siyasal istikrarı sürekli tehdit
eden gerillaların eyleminin, 1989`da imzalanan
ateşkesle sonuçlanmasının ardından, Mehatir Bin Muhammet,
1991`de yapılan seçimlerden sonra da Ulusal|Cephe`nin
koalisyon hükümetinde başbakanlığı sürdürdü.
