Malatya (kent)
Malatya ilinin merkezi. Malatya kenti Malatya ovasının
güney kenarında eğimli biryüzey üstünde kurulmuştur.
TARİH
Malatya kenti önce günümüzdeki yerinden daha kuzeydoğuda,
`Aslantepe` adı verilen yerde kuruldu (burada
yapılan kazılarda `Maldiya` adlı önemli Hitit kentinin
kalıntıları bulunmuştur). Hititlerden Asurlulara ge
çince adı `Milidya`ya, Roma döneminde de `Melitene`ye
dönüştü ve yeri değiştirilerek, ovanın ortasında,
günümüzde `Eski Malatya` (yakın yıllarda Battalgazi
adı verildi) denilen yerde yeniden kurulup, surlarla çevrildi.
Roma dönemini izleyen dönemde surları imparator
İustianianos`un buyruğuyla pekiştirilen kent, bir ara
Sasanilerin eline geçtiyse de, çok geçmeden Bizanslılar
tarafından geri alındı. Emevi Halifesi Muaviye I döneminde
müslümanlAraplartarafından fethedilip, sonraki
yıllarda Araplar .
“Malatya ilinin merkezi. Malatya kenti Malatya ovasının güney kenarında eğimli biryüzey üstünde kurulmuştur.
TARİH Malatya kenti önce günümüzdeki yerinden daha kuzeydoğuda, `Aslantepe` “
Malatya ilinin merkezi. Malatya kenti Malatya ovasının
Malatya ilinin merkezi. Malatya kenti Malatya ovasının
güney kenarında eğimli biryüzey üstünde kurulmuştur.
TARİH
Malatya kenti önce günümüzdeki yerinden daha kuzeydoğuda,
`Aslantepe` adı verilen yerde kuruldu (burada
yapılan kazılarda `Maldiya` adlı önemli Hitit kentinin
kalıntıları bulunmuştur). Hititlerden Asurlulara ge
çince adı `Milidya`ya, Roma döneminde de `Melitene`ye
dönüştü ve yeri değiştirilerek, ovanın ortasında,
günümüzde `Eski Malatya` (yakın yıllarda Battalgazi
adı verildi) denilen yerde yeniden kurulup, surlarla çevrildi.
Roma dönemini izleyen dönemde surları imparator
İustianianos`un buyruğuyla pekiştirilen kent, bir ara
Sasanilerin eline geçtiyse de, çok geçmeden Bizanslılar
tarafından geri alındı. Emevi Halifesi Muaviye I döneminde
müslümanlAraplartarafından fethedilip, sonraki
yıllarda Araplar ile Bizanslılar arasında birkaç kez el de
ğiştirdi.
XI. yy`ın ikinci yarısından başlayarak Malatya ve çevresine
Türklerin akınları başladı ve Selçuklulara geçen
kent, Selçuklulara bağımlı olarak kalıp, Danişmentoğulları
Beyliği`nin önemli kentlerinden biri oldu. Sonra sık
sık el değiştirip (Memluklar, Osmanlılar, Timur ve Dulkadıroğulları),
Mısır seferine çıkan Yavuz Sultan Selim
I tarafından alınarak, kesin biçimde Osmanlı topraklarına
katıldı (1516).
Osmanlı sınırları içine girinceye kadar bir sınır kenti
işlevi gördüğünden surları hep onarılan ve sağlam tutulan
Malatya, Osmanlı toprakları içinde bu işlevini yitirince
kalesi ve surları kendi haline bırakılarak büyük ölçü
de yıkıldı. Osmanlı yönetim örgütünde önceleri Maraş
eyaletine bağlı bir sancağın merkeziyken, daha sonra
Diyarbekir eyaletine, XIX. yy`ın ikinci yarısında da Mamuret
ül-Aziz vilayetine bağlandı.
Osmanlı döneminde de halkının yüzyıllardır olduğu
gibi kış mevsimini kentte geçirip yaz mevsiminde daha
güneydeki `Aspuzu` adlı yazlık yerleşmeye göçtüğü
Malatya`da, Nizip|Savaşı|sırasında (1838-39) askerî birliklerin
kış mevsimini geçirmeleri üstüne, her yıl oldu
ğunun tersine kışı da Aspuzu`da geçirmiş olan kent halkı,
askerlerin bakımsız bıraktıkları kente bir daha dönmedi
ve Aspuzu`ya kesin olarak yerleşilmesinden sonra,
Aspuzu`ya Malatya, bırakılan Malatya`yaysa `Eski
Malatya` (1987`den sonra Battalgazi) denmeye başlandı
ve Malatya gelişirken, Eski Malatya gün geçtikte geriledi.
GÜNÜMÜZDE MALATYA
Cumhuriyet dönemi başlarında aynı adlı ilin merkezi
olan Malatya, 1931`de Malatya-Fevzipaşa demiryolunun,
1937`de de Sivas-Malatya demiryolunun yapılmasıyla
önemli bir demiryolları kavşağı haline gelince, art
arda kurulan büyük sanayi kuruluşları (pamuklu dokuma,
tütün ve sigara, şeker, vb. fabrikaları) sayesinde
hızla gelişti. Buna paralel olarak nüfusu da artıp,
1927`de 20 000`i pek az geçerken (20 399), 1950`de
50 000`e yaklaştı (48 621); 1965`te 100 000`i aşıp (104
428), 1985`te, 200 000`i de geçti (243 138)|ve 1990
nüfus sayımında 300 000`e yaklaşarak (281 776), nüfus
bakımından Türkiye`nin ondördüncü, Doğu Anadolu
Bölgesi`nin de birinci kenti haline geldi.
Günümüzde Malatya`nın ana eksenini doğu-batı
doğrultulu cadde oluşturur. Kent merkezini tren istasyonuna
bağlayan bu cadde üstünde başlıca iş yerleri,
sanayi kuruluşları ve yönetim binaları yeralır. Demiryolu
istasyonunda 915 m olan yükselti, yukarı mahallelerde
950 m`yi bulur.