Lozan Barış Antlaşması

Kurtuluş Savaşı`ndan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti ile İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan arasında 24 Temmuz 1923`te İsviçre`de Lozan (Lausanne) kentinde imzalanan antlaşmaya verilen ad. Mudanya Mütarekesi`nden (11 Ekim 1922) sonra İtilaf Devietieri`nin barış görüşmelerine hem TBMM hükü­ metini, hem de Ösmanlı hükümetini çağırmalarına, TBMM hükümetinin ulusu yalnızca kendisinin temsil edebileceğini bildirerek karşı çıkmasını İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan`ın kabul etmek zorunda kalmaları üstüne Ankara`da oluşturulan ve başkanlığına İsmet Paşa`nın (İnönü) getirildiği heyet, 4 Kasım 1922`de yola çıktı. 21 Kasım`da yapılan ilk toplantıda, İsmet Paşa`nın konferansa bir ricacı olarak gelmediğini, Türkiye`nin Yunan saldırısında uğradığı haksızlıkların düzeltilmesini isteyen .

“Kurtuluş Savaşı`ndan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti ile İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan arasında 24 Temmuz 1923`te İsviçre`de Lozan (Lausanne) kentinde imzalanan antlaşmaya “

Kurtuluş Savaşı`ndan sonra Türkiye Büyük Millet

Kurtuluş Savaşı`ndan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti ile İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan arasında 24 Temmuz 1923`te İsviçre`de Lozan (Lausanne) kentinde imzalanan antlaşmaya verilen ad. Mudanya Mütarekesi`nden (11 Ekim 1922) sonra İtilaf Devietieri`nin barış görüşmelerine hem TBMM hükü­ metini, hem de Ösmanlı hükümetini çağırmalarına, TBMM hükümetinin ulusu yalnızca kendisinin temsil edebileceğini bildirerek karşı çıkmasını İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan`ın kabul etmek zorunda kalmaları üstüne Ankara`da oluşturulan ve başkanlığına İsmet Paşa`nın (İnönü) getirildiği heyet, 4 Kasım 1922`de yola çıktı. 21 Kasım`da yapılan ilk toplantıda, İsmet Paşa`nın konferansa bir ricacı olarak gelmediğini, Türkiye`nin Yunan saldırısında uğradığı haksızlıkların düzeltilmesini isteyen bir hak sahibi olduğunu açıklamasından sonra, asıl görüşmeler ertesi gün, çekişmeli bir hava içinde başladı. İngiliz Dışişleri bakanı Lord Curzon, İtalya baş­ bakanı Mussolini, Fransa IbaşbakamİPoincare ve İsmet Paşa`nın yer aldıkları bu oturumda, İsmet Paşa`nın konferansın başkanlık divanına ve komisyon başkanlıkları­ na Türk temsilcilerin getirilmeleri önerisi reddedildi; buna karşılık, Boğazlar sorunu görüşülürken Karadeniz`de kıyıları olan öbür devletlerin de temsilcilerinin çağrılması önerisi benimsendi. Kurulan üç komisyonun ve alt komisyonların büyük bir ağırlıkla yürüttükleri çalışmalar, beş temel sorun (Boğazlar sorunu, azınlıklar sorunu, kapitülasyonlar sorunu, Osmanlı borçları sorunu, Musul sorunu) çevresinde yoğunlaşmakta ve taraflar arasında birçok görüş ayrılığı bulunmaktaydı. Batılı temsilcilerin aralarında oluşturarak 31 Ocak 1922`de Türk heyetine verdikleri son tasarı metnini İsmet Paşa`nın kabul etmemesi, toplantının ertelenmesine ve Türk heyetinin Ankara`ya dönmesine (7 Şubat 1923) yol açtı. Bu arada İtalya`nın bazı konularda çözümler önermesi, Türkiye`nin de Batıkların tasarısına bir yanıt hazırlayarak bunu ilgili devletlere vermesi, Lozan görüşmelerinin yeniden başlamasını sağladı. 21 Nisan 1923`te gene İsmet Paşa`nın başkanlığında Lozan`a varan Türk heyeti, 23 Nisan`da görüşmelere başladı. Çeşitli tartışmalardan sonra, anlaşmazlık noktalarının çoğunda uyum sağlayan tarafların hazırladıkları tasarı Ankara`ya bildirildiğinde, Türk hükümeti sorumluluk almaktan kaçınınca, Mustafa Kemal bütün sorumluluğu üstlenerek İsmet Paşa`ya antlaşmayı imzalama yetkisi verdi ve 24 Temmuz 1923 gü­ nü, bütün devletlerin temsilcileri, antlaşmayı imzaladı­ lar. Musul sorununun çözülemeyerek, konunun karara bağlanmasının Milletler Cemiyeti`ne bırakılması dışında, antlaşmanın ana maddelerine göre, Türk-Yunan sı­ nırı Meriç ve Arda ırmakları temel alınarak çiziliyor, Gökçeada (İmroz), Bozcaada ve Tavşan adaları dışındaki Ege adaları Yunanistan`a bırakılıyor, İstanbul`daki Rumlarile Batı Trakya`daki Türkler dışındaki azınlıkların Türkiye ve Yunanistan arasında değiştirilmesi kararlaştı­ rılıyor, Yunanistan`ın Karaağaç`ı savaş tazminatı olarak Türkiye`ye bırakması öngörülüyor, Türkiye`nin Suriye`yle sınırları Ankara Anlaşması`na uygun biçimde belirleniyor, Irak sınırlarınınsa Musul sorununa bağlı olarak sonradan çözümlenmesi kararlaştırılıyordu. Ayrıca, Boğazlar`daki Türk egemenliği kesin biçimde kabul edilerek, antlaşmanın onaylanmasından sonraki altı hafta içinde yabancı kuwetlerin Boğazlar bölgesinden çıkmaları öngörülüyor, kapitülasyonlar kaldırılıyor ve Osmanlı borçlarının ödenme çerçevesi belirleniyor, Türkiye`nin Bulgaristan`la sınırı, Neuilly ve Sevr antlaş­ malarındaki biçimiyle kabul ediliyordu.