bitki Yazıları
bitki

GÜL ÇİÇEĞİ

(La. Flos Rosae, AL Rosenblııete, Fr. Fleıır de rose rouge, İn. Rose petal) 

Rosa gal/ica L. (Rosaceae) türünün tomurcuk halinde iken toplanıp gölgede kurutulmuş çiçekleridir. Bu gül türünün birçok bahçe formu (yalınkat veya katmerli) memleketimizde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Dış görünüş : Çiçek tomurcukları veya petallerden ibarettir. Koyu kırmızı renkli ve özel gül kokuludur. Bileşim : Uçucu yağ ve tarren (o/o 15) taşımaktadır. Etki ve kullanılış : Kabız bir etkiye sahiptir. Dalıilen bilhassa çocuklarda kabız olarak kullanılır. Haricen gargara halinde boğaz hııstalıklarına karşı verilmektedir. Zehirli bileşikler taşımadığı için tehlikesizce kullanılabilir. Gül çiçeği ve şeker ile hazırlanan, macun kıvamındaki bir gül reçeli eskiden Mısırçarşısı aktarlarınıd`a `Gülbeşeker` ismi .

(La. Flos Rosae, AL Rosenblııete, Fr. Fleıır de rose rouge, İn. Rose petal) 

Rosa gal/ica L. (Rosaceae) türünün tomurcuk halinde iken toplanıp gölgede kurutulmuş çiçekleridir. “

(La. Flos Rosae, AL Rosenblııete, Fr. Fleıır

(La. Flos Rosae, AL Rosenblııete, Fr. Fleıır de rose rouge, İn. Rose petal) 

Rosa gal/ica L. (Rosaceae) türünün tomurcuk halinde iken toplanıp gölgede kurutulmuş çiçekleridir. Bu gül türünün birçok bahçe formu (yalınkat veya katmerli) memleketimizde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Dış görünüş : Çiçek tomurcukları veya petallerden ibarettir. Koyu kırmızı renkli ve özel gül kokuludur. Bileşim : Uçucu yağ ve tarren (o/o 15) taşımaktadır. Etki ve kullanılış : Kabız bir etkiye sahiptir. Dalıilen bilhassa çocuklarda kabız olarak kullanılır. Haricen gargara halinde boğaz hııstalıklarına karşı verilmektedir. Zehirli bileşikler taşımadığı için tehlikesizce kullanılabilir. Gül çiçeği ve şeker ile hazırlanan, macun kıvamındaki bir gül reçeli eskiden Mısırçarşısı aktarlarınıd`a `Gülbeşeker` ismi altında satılır ve kuwet verici olarak kullanılırdı. Kullanılış şekli : İnfusyon % 2), günde 2 - 3 bardak içilir. 

Diğer isimler : Gül kurusu. Türkiyede 25 kadar yabani gül türü bulunmaktadır. Bunlar bitki sistematiği yönünden iyi bir şekilde incelenmiştir (1). Buna karşılık bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilen, çiçeklerinden uçucu yağ elde edilen veya reçel yapılan kültür varyete ve melezleri henüz botanik özellikleri ve uç. ucu yağları bakımından incelenmemiştir. Tüııkiyede süs bitkisi olarak bilhassa aşağıdaki türlerin kültür varyete ve melezleri yetiştirilmektedir. R. alba L. (Beyaz gül), R. baııksiana Ait., R. centifo/ia L. (Van gülii, Sadberk gülii, Katkatı gülü), R. damascena Miller (Şam güIii), R. gallica L. (Kırmızı freıık gülü), R. moschata J. Herrmann (Misk gülü) ve R. wichurajana Cnpin. GüLYAüi (Oleum Rosae) : R. daınascena Miller (isparta gülü, Şam gülü, Yağ gülü) türünün taze çiçeklerinden su buharı distilasyonu ile elde edilen bir uçucu yağdır. Bu tür çok dikenli, az katmerli ve pembe çiçekli bir bitkidir (Resim : 80). Melez bir tür olup hakiki vatanı ve kökeni tam olarak bilinmemektedir. Batı Anadolu bölgesinde (İsparta, Burdur) gülyağı elde etmek için yetiştirilm ektedir (1 - 7, 12). Gülyağı ticareti Osmanlı İmparatorluğu döneminde oldukça önem kazanmıştır. Gülyağı miktarını arttırmak için gül yetiştiriciliği teşvik edilmiş, birçok bölgelerde (Diyarıbakır, Trabzon, Adana, Kastamonu, Edirne, Aydın, Bursa, Konya, Ankara gibi) bedelsiz gül fidanı dağntımı yapıinnştır (8). Buna karşılık üretici elinde yeterli milr (9, 10). gülyağı elde aşağıdaki iki 1 - Gül çiçekleri 75 - 100 litrelik bakır imbiklerde su ile açık ateş üzerinde kaynalılır (Resim : 81). Elde edilen distilasyon ürünü tekrar distile edilir ve ·ayrılan gül yağı alınır. Bu usul ile elde edilen yağa `köylü tipi` ismi verilir. İkinci kaliteli bir üründür. Bu tip gül yağının elde edilişi gittikçe azalmaktadır. 2 - Gül çiçekleri, su buharı ile ısıtıhm, çift çeperli distilasyon kazanlarında (2000 litrelik) distile edilir ve ayrılan gül yağı alınır. Bu yöntem ile elde edilen yağa `fabrika tipi` ismi verilmektedir. Birinci kalite bir üründür. 

isparta ve Keçiborlu bölgesinde kooperatif veya özel teşebbüse ait olmak üzere, fabrika tipi yağ elde `den, 10 kadar tesis bulunmaktadır. Su buharı distillasyonu ile ortalama olarak 3500-4000 kg çiçek!ten 1 kg gülyağı elde edilmektedir. Gülyağı (gül esansı) soluk sarı renkli, gül kokulu ve keskin lezzetli bir sıvıdır. İçinde kokulu madde olarak bilhassa geraniol ve sitronellol bulunmaktadır (ll). Koku verici olarak kullanılır. Türkiyenin bir dışsatım ürünüdür. Eskiden ticarette `Türk geranium esansı` ismiyle de tanınmaktayıdı. Diğer isimler : İnce gülyağı, Itırşahi yağı. KALIN GüLYAGI (Concrete) : Gül çiçeğinin bir organik çözücü (memleketimizde heksan kullanılır) ile tiiketilmesi ve sonra organik çözücünün alçak basınçta uzaklaştırılması ile elde edilir. Kumızımtırak renkli, tereyağı kıvamııııda, gül kokulu bir karışımdır. İçindeki alkollerin % 75 kadarını feniletil alkol teşkil eder. Türkiye`nin bir ihraç ürünüdür. Parfümeri enıdüstrisinde kullanılır. Diğer isimler : Katı gülyağı. 

GÜLSUYU (Aqua Rosae) : Gülyağı elde edilmesi sırasında, yan ürün olarak, elde edilen bir mahsuldür. özel gül kokulu ve renksiz bir sıvıdır. Bilhassa feniletil alkol taşır. Antiseptik bir etkiye sahiptir. Haricen ve bilhassıx göz hastalıklarında, antiseptik olarak kullanılır. 

KUŞBURNU (Fructus Cynosbati, F. Rosae cıxninae) : R. canina L. (Yabani gül) türünün kurutulmuş olgun meyvalarıd11r. Bu tür 1.5 - 3.5 m yükseklikte, dalları sarkık, çalı görünüşünde, dikenli bir ağaççıktır. Yapraklar bileşik, 5 - 7 yaprakçıklı. Yaprakçıklar yeşil veya koyu yeşil renkli ve dişli kenarlı. Çiçekler yalın kat, beyaz veya pembe renkli. Orman açıklıkları, yol ve hendek kenarlarında yetişir. Anadoluda yaygın bir türdür. 

Dış görünüş : 1 -2.5 cm uzunlukta, yumurtamsı biçimli, turuncu kırmızı veya kırmızı renkli, uç kısmında J<;aliks ve erkek organ parçaları bulunan taneler halindedir. içinde beyaz renkli, üzeri tüylü, çekirdekler (meyva) bulunur. Sonbaharda olgunlaşır. 

Kuşburnu ticarette çekirdekli (Fructus Cynosbati cum semine) den kurtanimış çekirdekli veya çekirdeklerinden kurtarılmış olarak bulunur. Çekirdekleri (Semen Cynosbati) yatıştırıcı etkiye sahiptir. 

Bileşim : Şekerler, organik asitler, tanen ve vitaminler (A, B, C) taşımaktadır. Bilhassa vitamin C bakımından zengindir. 100 gr kuru kuşburnu meyvası 500-1700 mgr arasında vitamin C taşır (1). 

Etki ve kullanılış : Kabız ve kuwet verici etkilere sahiptir. Şeker hastalığına karşı da kullanılmaktıtdır. Anadoluda bilhassa ezme şeklinde kullanılır. Meyvalar suda kaynatılır, ezilir, çekirdeklerinden kurtarılmak için elekten geçirilir, sulu kısım, hafif ateş üzerinde, bulama kıvamına krudar yoğunlaştırılır. Reçel gibi ekmek üzerine sürülerek yenir. Bir ihraç ürünüdür. Kullanılış şekli : İnfusyon (% 5) veya toz (günde 0.5 - 1 gr) halinde kullanılmaktadır. 

Diğer isimler : Gülburnu, Gülelması, İlburnu, Köpek gülü meyvası, Şillan (Pötürge), Yaban gülü meyvası. Anadoluda 25 kadar Rosa türü yetişmekle ve bunların meyvaları bir ayırım yapılmadan kullanılmaktıtdır. Anadoluda yetişen bu türler henüz kimyasal yönden araştırılmamıştır. 

GULCiCEGi konusu nedir nerededir sorusuna cevap oldu mu ?
-