DAĞÇAYI

Mernleketimizde, bilhassa köylerde, bazı Sideritis, Stachys ve Phlomis (Labiatae) türlerinin çiçek durumları veya yaprakları, iştah açıcı ve midevi olarak geniş mikyasta kullanılmalotadır. Kullanılan türler genellikle uçucu yağ, tarren ve acı madde taşımaktactrr. Kimyasal yapıları henüz etraflı bir şekilde incelenmemiştir (2,3,4). Uyarıcı, gaz söktürücü, iştah açıcı ve mide ağrılarını kesici özelliklere sahiptirler. İnfusyon (% 1 - 5) halinde kullanılına k­ �adır. Pratilote bu Ibitkilerden infusyon hazırlamak için şöyle hareket edilirr : Bir bardak sıcak su içine çiçekli bir dal veya birkaç yaprak ı>tılır. Bardı>ktaki suyun rengi sarımsı oluncaya loadar beklenir. Sonra atılan drog parçası dışarı alınır. Elde edilen infusyon bimz şeker ile tadlandırılarak içilir. Kullanılan türler ve bu türlere verilen .

“

Mernleketimizde, bilhassa köylerde, bazı Sideritis, Stachys ve Phlomis (Labiatae) türlerinin çiçek durumları veya yaprakları, iştah açıcı ve midevi olarak geniş mikyasta kullanılmalotadır. “

Mernleketimizde, bilhassa köylerde, bazı Sideritis,

Mernleketimizde, bilhassa köylerde, bazı Sideritis, Stachys ve Phlomis (Labiatae) türlerinin çiçek durumları veya yaprakları, iştah açıcı ve midevi olarak geniş mikyasta kullanılmalotadır. Kullanılan türler genellikle uçucu yağ, tarren ve acı madde taşımaktactrr. Kimyasal yapıları henüz etraflı bir şekilde incelenmemiştir (2,3,4). Uyarıcı, gaz söktürücü, iştah açıcı ve mide ağrılarını kesici özelliklere sahiptirler. İnfusyon (% 1 - 5) halinde kullanılına k­ �adır. Pratilote bu Ibitkilerden infusyon hazırlamak için şöyle hareket edilirr : Bir bardak sıcak su içine çiçekli bir dal veya birkaç yaprak ı>tılır. Bardı>ktaki suyun rengi sarımsı oluncaya loadar beklenir. Sonra atılan drog parçası dışarı alınır. Elde edilen infusyon bimz şeker ile tadlandırılarak içilir. Kullanılan türler ve bu türlere verilen isimler yörelere göre çok değişmektedir. Memleketimizde çok kullanılan türler ve isimier şunlardır : 

I - Stachys türleri : S. lavandulifolia Vahl - Konya ve K. Maraş (Alıırdağ) bölgesi. S. recta L. - Antalya bölgesi. 

II - Sideritis türleri : S. arguta Boiss. et Heldr. (Dağ çayı, Yayla çayı) - Antalya bölgesi. S. argyrea P. H. Davis (Eşek çayı) - Antalya bölgesi. S. bilgerana P. H. Davis - Konya bölgesi. S. congesta P. H. Davis et Hub. Mor. (Dağ çayı, Yayla çayı) - Antalya bölgesi. S. hispida P. H. Davis - Konya bölgesi. S. libanotica Labill. (Dağ çayı) - Güney Anadolu bölgesi. S. perfoliata L. (Dağ çayı) - Güney Anadolu (Alanya). S. pisidica Boiss. et Heldr. (Çay çalbası) - Muğla, Antalya. S. syriaca L. - Güney Doğu Anadolu Antalya. S. tmolea P. H. Davis (Balbaşı, Sivri çayı) - ödemiş, İzmir bölgesi. 

III - Phlomis türleri : Yaprakları `Ballıkotu`, `Çalba` veya `Şalba` ismiyle tanınır ve Adaçayı yaprağı gibi uyarıcı olarak kullanılır. Başlıca türler şunlardır. P. arnıeniaca Willd. - Orta Anadolu bölgesi. P. lunariifolia Sibtlı. et Sm. - Güney Anadolu (Antalya) bölgesi. P. lycica D. Don - Batı ve Güney Anadolu (Aydın, Muğla, Antalya) bölgeleri. 

IV - Thyıniıra türleri : T. spicata L. (Karabaş kekik, Sater, ZMer) - Güney-Doğu Anadolu bölgesi (Gaziantep). 

V - Dorystoechas türleıi D. hastata Boiss. et Heldr. ex Bentham (Esas çalba, Gerçek çalba) - Güney-Batı Anadolu (Antalya). 

Bu türlerden elde edilen droglar ancak yöresel olarak kullanılmaktadır. istanbul aklarlarında yukarıdaki türlerden elde edilmiş droglar satılmamaktadır. DAG REYHANI (Herba Ziziphorae) : Bazı Ziziphora (Labiatae) türlerinin kurutulmuş çiçeildi dallarıdır. Tedavide kullamlan türler (Z. capitata L., Z. taurica Bieb. ve Z. tenuior L.) bir yıllık, kuwetli kokulu ve otsu bitkilerdir. Çiçekler iki dudaklı, morumsu kırmızı renkli. Yapraklar kısa saplı, dar uzun, derimsi ve tüylüdür. Anadoluda yaygın türlerdir. Kurak sırtlar ·ve yol kenarlarında yetişirler. Z. taw·ica Bieb. subsp. taurica türünün toprak üstü kısmı `Nane ruhu` ismi altında çay yerine ve karın ağrılarına karşı, İsparta, Denizli ve Aydın yörelerinde, kullanılmaktadır. Bu tür bir uçucu yağ taşır. Uçucu yağ içinde en çok pulego n bulunmaktadır (1 ,2). infusyon halinde (% 2) dalıilen midevi, haricen yara iyi edici olarak kullanılmaktadır.