CiVANPERÇEMİ
(La. Herba Millefolii, Al. Schafgarbenkraut, Fr. Herbe de millefeuilles, İn. Y arrow herb)
A chillea millefolium L. · (Compositae) türünün kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallarıdır. Bu tür 10 - 100 cm yükseklikte, yünlü gibi tüylü, parçalı yapraıldı, beyaz çiçekli, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Bilhassa Kuzey ve Doğu Anadoluda yetişmektedir.
Dış görünüşü : Yapraklı ve çiçekli dallardan ibarettir. Yapraklar parçalı, parçalar dar, yünlü gibi tüylü. Çiçek durumunda 50 - 1 50 kapitulum bulunur. Dil şeklindeki çiçekler beyaz renkli. özel ve kuwetli bir kokusu ve acımtırak bir lezzeti vardır.
Bileşim : Mavimtırak renkli bir uçucu yağ taşır. Uçucu yağın bileşimi ve miktarı bitkinin varyetesine ve elde ediliş zaman ve yöresine göre çok değişmektedir. Herba kısmında genellikle % 0.2 - 0.4 arasında .
“
(La. Herba Millefolii, Al. Schafgarbenkraut, Fr. Herbe de millefeuilles, İn. Y arrow herb)
A chillea millefolium L. · (Compositae) türünün kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallarıdır. “
(La. Herba Millefolii, Al. Schafgarbenkraut, Fr.
(La. Herba Millefolii, Al. Schafgarbenkraut, Fr. Herbe de millefeuilles, İn. Y arrow herb)
A chillea millefolium L. · (Compositae) türünün kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dallarıdır. Bu tür 10 - 100 cm yükseklikte, yünlü gibi tüylü, parçalı yapraıldı, beyaz çiçekli, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Bilhassa Kuzey ve Doğu Anadoluda yetişmektedir.
Dış görünüşü : Yapraklı ve çiçekli dallardan ibarettir. Yapraklar parçalı, parçalar dar, yünlü gibi tüylü. Çiçek durumunda 50 - 1 50 kapitulum bulunur. Dil şeklindeki çiçekler beyaz renkli. özel ve kuwetli bir kokusu ve acımtırak bir lezzeti vardır.
Bileşim : Mavimtırak renkli bir uçucu yağ taşır. Uçucu yağın bileşimi ve miktarı bitkinin varyetesine ve elde ediliş zaman ve yöresine göre çok değişmektedir. Herba kısmında genellikle % 0.2 - 0.4 arasında uçucu yağ bulunmaktadır. Bu uçucu yağda azulen, limonen, borneol, pinenler, seskiterenler vs. vardır (2,3).
Etki ve kullanılışı : İdrar arttırıcı, iştah açıcı, gaz söktürücü, adet söktürücü ve yara iyi edici (bilhassa basurda) etkilere sahiptir.
Kullanılış şekli : Dahilen infusyon (% 5) günde 2 - 3 bardak içilir. Yara iyi edici ve basur ağrılarını dindirici olarak, taze yaprağın sıkılması ile elde edilen usare, bir tülbenıt ile yaramn veya basur memelerinin üzerine konur ve pansuman günde 2 - 3 defa değiştirilir. Etkili ve zararsız bir ilaçtır.
Diğer isimler : Akbaşlı, Barsamaotu, Beyaz civanperçemi, Binbiryaprakotu, KandilçiÇeği, Marsamaotu. Türkiyede 40 kadar Achillea türü bulunmakta ve bunların birçoğu tedavi amacıyla, yukarıdaki tür yerine kullanılmaktadır. Bunların başlıcaları şunlardır :
A. aleppica DC. (Yılançiçeği) : 5 - 60 cm yükseklikte, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Yapraklar tüylü, parçalı, parçalar iplik şeklinde. Çiçekler fildişi beyazı, soluk sarı veya altın sarısı renklidir. Orta ve Güney Doğu Anadolu bölgesinde yaygın bir türdür.
A. annenorum Boiss. et Hausskn. (Baytaran) : 10 - 25 cm yükseklikte, yünlü gibi tüylü, beyaz çiçekli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Kahramanmaraş bölgesill!deki dağlarda (Berit dağı,) yetişmektedir.
A. biebersteinii Afaın. (Syn : A. ınİcrantha Willd.) (Pireotu, Sarı civanperçemi) : 10 - 100 cm yükseklikte, çok tüylü, san çiçekli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Batı Anadolu hariç, Anadolunun diğer bölgelerinde yaygındır. Çiçek durumlarında % 0.45 u çucu yağ bulunmaktadır. Bu uçucu yağda % 49 sineol bulunduğu saptanmıştır (1). Çiçek durumları iştah açıcı ve Elazığ bölgesinde pirelere karşı kullamlmaktadır.
A. kotschyi Boiss : 15 - 40 cm yükseklikte, yünlü gibi tüylü, parçalı yapraklı, beyaz çiçekli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Orta ve Doğu Anadoluda bulunan bir tündur.
A. multifida (DC.) Boiss. (Ebülmülük) : 1 O - 30 cm yükseklikte, yeşil yapraklı, beyaz çiçekli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Memleketimizde yalnız Uludağ`da (1700 - 2550 m) bul unmaktadır.
A. nobilis L. (Ayvadana, Ayıdanası) : 15 - 70 cm yükseklikte, sık tüylü, soluk sarı çiçekli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Memleketimizde 4 altıtürünün bulunduğu bilinmektedir. Bu alttürlerden en yaygın olanı subsp. neilreichii (Kerner) Formanek alttürüıdür. Bu alttüre ai:t çiçekli dalLar İzmir aktarlarında `Ayvaıdana` ismi altında satılmaktadır. Aynı bitki Bursa`da `Ayıdanası` ismiyle tanınmaktadır.
A. setacea Waldst. et Kit. (Tilkikuyruğu, Yılandili) : 10 - 80 cm yükseklikte, sık tüylü; parçalı yapraklı, beyıaz çiçeıkli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Doğu bölgesi hariç, Anadoluda yaygın bir türdür. Torul (Gümüşhane) bölgesinde, yapraklarının ezilmesi ile elde edilen lapa, haricen yara iyi edici olarak kullanılmaktadır.
