ÇİGDEM YUMRUSU

(Bulbus Croci)

Crocus caneellatus Herbert (lridaceae) ve buna yakın diğer türlerin taze yumrusudur. Bu tür 4 - 7 yapmklı, sonbaharda çiçek açan, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekler mavimsi leylak renkli, 6 parçalı, stamell` 3 tane, stilus çok parçalı. Yumrunun üstü koyu kahve renkli ve kafes görünüşünde bir kabuk ile kaplıdır. Doğu ve güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygın bir türdür. Nişasta ve şekerler taşımaktadır. Anadoluda 40 kadar Crocus türünün yetiştiği bilinmektedir (1, 2). Bunlardan sonbalıarda çiçek açan türlerin (bilhassa C. caneellatus Herberi ve C. kotschyanus C. K<Jch) yumruları ilkbaharda topraktan çıkartılarak çiğ veya külde pişirildikten sonra gıda olarak yenilmektedir. C. caneellatus türünün yumruları ilkbaharda Güney-Doğu Anadolu (Gaziarutep) kasabalarının pazarlarında demetler halinde satılmaktadır.

Diğer .

“

(Bulbus Croci)

Crocus caneellatus Herbert (lridaceae) ve buna yakın diğer türlerin taze yumrusudur. Bu tür 4 - 7 yapmklı, sonbaharda çiçek açan, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekler “

(Bulbus Croci)

Crocus caneellatus Herbert

(Bulbus Croci)

Crocus caneellatus Herbert (lridaceae) ve buna yakın diğer türlerin taze yumrusudur. Bu tür 4 - 7 yapmklı, sonbaharda çiçek açan, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekler mavimsi leylak renkli, 6 parçalı, stamell` 3 tane, stilus çok parçalı. Yumrunun üstü koyu kahve renkli ve kafes görünüşünde bir kabuk ile kaplıdır. Doğu ve güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygın bir türdür. Nişasta ve şekerler taşımaktadır. Anadoluda 40 kadar Crocus türünün yetiştiği bilinmektedir (1, 2). Bunlardan sonbalıarda çiçek açan türlerin (bilhassa C. caneellatus Herberi ve C. kotschyanus C. K<Jch) yumruları ilkbaharda topraktan çıkartılarak çiğ veya külde pişirildikten sonra gıda olarak yenilmektedir. C. caneellatus türünün yumruları ilkbaharda Güney-Doğu Anadolu (Gaziarutep) kasabalarının pazarlarında demetler halinde satılmaktadır.

Diğer isimler : Çidem, Gözenek Kayseri, Bünyan).

Anadoluınun hazı bölgelerinde ilkbaharın gelişi, çocuklar tarafından `Çiğdem pilavı` pişirilerek kullanmaktadır (3). Baharın müjdecisi olan çiğdemler açınca, mahallenin çocukları, maniler söyleyerek, evleri kapı kapı dolaşırlar. Her eve bir demet çiğdem çiçeği vererek karşılığında pilav yapınalk için yağ, bulgur, tuz gibi şeyleri alırlar. Kasabanın dışııı:da uygun bir yerde toplanan çocuklar topladıkları bulgura, çiğdem yumrularını krutarak `Çiğdem pilavı` hazırlarlar ve hep birlikte eğlenerek yerler. Söylenen maııiler bölgelere göre değişmektedir. Bir örnek olarak Amasya bölgesinde söyleneni vereceğiz. 

`Çiğdem çiçecük,

Ebem küçücük,

Verenin oğlu olsun.

Vermeyenin kızı olsun.,

Halen de devam etmekte olan bu baharı karşılama şenliği Hititler devrinde Anadoluda yapılmakta olan `Bahar Bayramı` (4) nın bir devamı olarak görülmektedir. Aynı biçimde Navruz çiçeği (iris persical.) de ilkbaharın müjdecisi sayılır. Orta Anadoluda (Kayseri yöresi) `Navruz kavuştumak` diye bir adet bulunmaktadır. Karların eriyip baharın gelmesi ile çocuklar çıplak ayak ile dağlara gider ve ilk açan navruz çiçeklerini toplayıp evlere getirirler. Toplanan bu navruz çiçekleri, geçen yıl toplanmış olan ve bir dini kitabın sayfaları aııasında bulurnın nawuz çiçeklerinin yanına konur (kavuşturmak). Dualar okunur, sağlıkla bahara eriştirdiği için Tanrıya şükredilir. Bu şekilde, kitabın sayfaları, her sene yeni gelen, navruz çiçekleri ile dolar (5).