ÇAM TEREMENTİSİ

(La·t. Terebenthina Communis, Al. Terpentin, Fr. Terebenthine, İn. Turpentine) 

Değişik Pinus (Çam) türlerinin (Pinaceae) gövdesine yapılan yaralamalar sonucu elde edilen bir maddedir. Türkiyede P. brutia Ten. türünden ve bilhassa Muğla bölgesinde elıd!e edilmektedir (I) (Resim : 69). Dış görünüş : Bal kıvammda, soluk sarı veya soluk yeşilimsi renkli, özel balsam kokulu ve acı Iezzetli bir maddedir. Suda çözünmez. Organik çözücülerde kolaylıkla çözünür. Bileşim : Rezin (% 70 - 90) ve uçucu yağ (% 1 O - 28) taşımaktadır. Etki ve .kullanılış : Solunum ve idrar yollan hastalıklarmda kullanılan etkili bir antiseptiktir. Tahriş yaptığından böbrek rahatsızlıklan olanlarda kullanılmamalıd`ır. Haricen kullanılışı tahriş edici özelliğine dayanır. Boya ve kağıt endüstrilerinde çöle kullanılan bir kath maddesidir. 
Kullanılış .

“

(La·t. Terebenthina Communis, Al. Terpentin, Fr. Terebenthine, İn. Turpentine) 

Değişik Pinus (Çam) türlerinin (Pinaceae) gövdesine yapılan yaralamalar sonucu elde edilen bir maddedir. “

(La·t. Terebenthina Communis, Al. Terpentin, Fr.

(La·t. Terebenthina Communis, Al. Terpentin, Fr. Terebenthine, İn. Turpentine) 

Değişik Pinus (Çam) türlerinin (Pinaceae) gövdesine yapılan yaralamalar sonucu elde edilen bir maddedir. Türkiyede P. brutia Ten. türünden ve bilhassa Muğla bölgesinde elıd!e edilmektedir (I) (Resim : 69). Dış görünüş : Bal kıvammda, soluk sarı veya soluk yeşilimsi renkli, özel balsam kokulu ve acı Iezzetli bir maddedir. Suda çözünmez. Organik çözücülerde kolaylıkla çözünür. Bileşim : Rezin (% 70 - 90) ve uçucu yağ (% 1 O - 28) taşımaktadır. Etki ve .kullanılış : Solunum ve idrar yollan hastalıklarmda kullanılan etkili bir antiseptiktir. Tahriş yaptığından böbrek rahatsızlıklan olanlarda kullanılmamalıd`ır. Haricen kullanılışı tahriş edici özelliğine dayanır. Boya ve kağıt endüstrilerinde çöle kullanılan bir kath maddesidir. 
Kullanılış şekli : Dahilen günde 0.5 - 2 gr hap halinde alınır. Bazı yakıların (Kantarit yakısı gibi) terkibine girer. 
Diğer isimleri : Çamsaikızı, Reçine, Terebantin, Terebentin. Türkiyede, yabani olarak, aşağıdaki 5 Pinus türü yetişmektcdir (2). P. brutia Ten. (KızıJ çam) P. halepensis Miller (Halep çamı) P. nigra Arn. subsp.pallasiana (Lamb.) Holmboe Karaçam, Toros çamı) P. pinea L. (Fıstık çamı) P. sylvestris L. (Sarı çam) Bu türlerden elde edilen aşağıdaki droglar halen tedavi alanında kullanılmaktadır. 

ÇAM FISTlĞI (Semen Pinearum, S. pini pineae) : P. pinea L. türünün kurutulmuş olgun tohumlarıdır. Bu ıtür 30 m kadar yüksekbilen ve taç krsmı şemsiye şeklinde olan gösterişli bir ağaçtır. Bütün Akdeniz bölgelerinde yetişir veya ye:tiştirilir. Memleketimizde bilhassa Batı Anadolu bölgesinde (Ayvalık, Aydın, Muğla) ormanlar oluşturmakıtadır. Tohum 1.5 cm kaıdlar uzunlukta, iğ biçiminde, süt beyazı renkli ve yağl1ı111sı lezzetlidir. Halen Kuzey-Batı Anadolu (Kozak tipi), Aydın ve Antalya (Aydın tipi) ve Maraş (Maraş tipi) bölgelerinde elde edilmektedir. Sabi:t yağ (% 46 civarında), protein ve sellüloz taşır. Bal ile ezilmesi ile elde edilen macun kuwet verici olarak kullamlmaktadır. Bazı yemekierin içine girer. Türkiyenin dışsatım ürünlerindendir (3). 

ÇAM KABUĞU (Cortex Pini) Muhtelif Pinus türlerinden elde edilen kurutulmuş gövde kabuğudur. T:anen ltaşıması nedeniyle deri endüstrisinde sepileyici madde (4,5) ve tedavide kabız olarak kullanılır. Kabız etki elde etmek için, kaibuklardan hazırlanan infusyon (% 5), günde 2 - 3 bardak içilir. 

ÇAM KATRANI (Pix Liquida) : Muhtelif Pinus türlerinin dal ve gövde. parçalarının kapalı fırınlarda yavaş yavaş, yakılması sonucu elde edilen katmndır. Halen Güney Anadolu dağLarında bilhassa P. brutia Ten. ve P. nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe türlerinin odunundan elde edilmekteıdİr ( 1). Siyah veya koyu esmer renkli, özel kokulu ve acı lezzetli ve kıvamlı bir sıvıdıır. Fenol ıtürevleri ve reçine asideri taşır. Dalıilen solunum sistemi ve idrar yolları hastalıklarında antiseptik olarak, hap halinde, günde 1 - 1.5 gr alınır. Aynı miktar süt içinde eriterek de kullanılabilir. Haricen birçok cilt hastalığına karşı merhem halinde kullamlmaktadır. Bugün bilhassa hayvanlarda görülen cilt hastalık1arına karşı haricen kullanılır. Bu drog yerine bazen Andız veya Sedir katranı kullanılmaktadır. Diğer isimler : Bitkisel katran, Kara katran, Kahn kıatran. 

KATRAN RUHU (Oleum Fagi) Fagus sylvestris L. (Fagaceae) türünün odunundan distilasyon sonucu elde edilen bir smdır. Bilhassa fenol türevleri (gaiakol, kresol) taşır. Eskiden dalıilen ve haricen antiseptik olaııak kullanılırdı. 

ÇAM REÇİNESİ (Colophonium, Resina Colophonia, Resina Solida) : Çam terebantininin distilasyonu sonucu elde edilen bir rezinadır. Açık veya koyu sarı renkli, parla-k, kolaylıkla kırıla-bilir bir maddedir. Suda çözünmez, orgıanik çözücülerde kolaylıkla çozunur. Yakı hazırlanmasında kullanılır. Boya ve kağıt endüstrisinde önemli bir ilkel maddedir. 

ÇAM SPORU (Sporae Pini) : Değişik Pinus (Çam) türlerinin (Türkiyede bilhassa P. brutia Ten.) olgun sporlarıdır. Bu drog açık san renkli, hafif ve kaygan bir toz halindedir. Bu sporlardan hazırlanan bulasalar ile yapılan müstahzarlar, vitaminler ve enzimler taşımaktadır. Dahilen kuwet verici, vücudun mukavemet ve kudretini arttıncı olarak, son yıllarda, kullanılmaya başlanmıştır. 

ÇAM SOYMUGU : Yapraklandia meydana gelen özsuyun bitkinin diğer organlarına taşınmasını üstlenmiş o1an boruların bulunduğu tabakaya verilen isimdir. Bu tabakaya ayrıca floem ismi de verilmektedir. Çam soymuğuınun kuwet verici ve bilhassa verem hastalığını iyi edici olduğu kamsı halk arasmda yaygmdır. Bu nedenle ormanhk bölgelerde, soymuğu alınarak yenmek için, her yıl binlerce ağaç yaralanmaktadır. 
Diğer isimler : Saymuk, Y alamık. 

ÇAM TEREMENTi ESANSI (Oleum Terebinthinae) : Terebantin veya çam odununun distilasyonu ile elde edilen bir uçucu yağdır (2,6). Terebantin esansı özel kokulu, renksiz ve yakıcı lezzetli bir sıvıdır. % 90 kadar pirren taşır. Haricen romatizma ağrılarına karşı, cilde kan 1oplayıcı olarak ve veteriner hekimliğinde haricen ağrı kesici olarak kuUaınılmaktadır. Neft yağı ismiyle de tanınır. Ham petrolün damttılması sırasında elde edilen bazı karışımlara da `neft` ismi verilmektedir. Petrolden dde edilen nef:t, kokusunun benzin veya gaz yağma benzemesi ile, çam türlerinden elde edilen neft yağından kolayca ayrılabilir. Petrolden elde edilen yağ bilhassa boya endüstrisinde kullanılmaktadır. 

ÇAM TOMURCUGU (Turiones Pini) : P. sylvestris L. bitkisinin kurutulmuş genç tomurcuklarıdLr. Sarı çam Avrupa ve Kuzey Anıadolu dağlannda yetişen bir orman ağacıdır. ilkbaharda (Şubar-Mant) dal uçlarmda meyıdana gelen tomurouklar, dal ucu ile birlikte kesilerek alıınır. Havadar ve gölgeli bir yere ince bir tabaka halinde serilerek kurutulur. Kurutma 1 -2 ay sürer. İyi kurutulmamış tomurcuklar değersizdir. Genellikle 5 - 6 tomurcuk kısa bir dal parçasına bağlı olarak bir arada buLunur. Tomurcuklar koni biçimi;nde ve 2 - 3 cm uzunluktadır. Ortadaki tomurcuk diğerlerinden daha büyüktür. Koku ve lezzeti reçineyi andınr. Reçineli maddeler, uçucu yağ (% 1 - 2), acı madde taşır. Zehirli madde !taşımayan, hafif bir idrar söktürücüdür. Solunum sistemi hastalıkLannda yumuşatıcı ve balgam söktürücü olarak kuUanılır. İnfusyon (% 2 - 3), günde bir su bardağı içilir. 

ÇAM YAPRAGI ESANSI (Oleum Pini, O. Templini) : Değişik çam ·türlerinin yapraklı dal uçlarmdan su buharn damıtınası ile, elde edilen hoş kokulu, keskin lezze:tli, renksiz ve akıcı bir sıvı dır. Avrupada Pinus mugo Turra (Syn: P. pumilo Haenke) ve P. sylvestris L. itürlerinden elde edilmektedir (1). Pinen`ler, silvestren, kadinen, terpineol ve bornil asetat gibi bileşikler taşımaktadır. Dahilen göğüs nezlesine karşı, balgam söktürücü, yatıştırıcı ve antiseptik (belsoğukluğunda) olarak, günde 1 - 3 damla (bir kesme şeker üzerine damlatılarak) alınır. Haricen, merhem halinde romatizmaya karşı, ağrıya:n yere sürmek suretiyle kullanılır. Çam yaprağı esanısı halen memleketimizde elde edilmemekteıdir. Bunun yerine tedavide terementi esansı (neft yağı) kulLanılmaktadır. Güney Anadolu dağlarmda yetişen P. brutia Ten. türünün yaş yapraklı dal uçlarında % 0.64, kurutulmuş yapııakh dal uçlarında ise % 4.20 uçucu yağ bulunduğu saptanmıştır (2). Bu durum bu türün yapraklarından iktisaıdi olarak uçucu yağ e1de edilebileceğini göstefmektedir.