Batman (kent)
Batman ilinin merkezi. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Dicle ırmağına sol taraftan karışan Batman çayının çevresindeki ovada (Batman ovası), 544 m yükseltide yeralan Batman`ın nüfusu 147 347`dir. TARİH Cumhuriyet döneminde kurulan kentlerden biri olduğu için, Batman`ın tarihsel geçmişi yoktur. Petrol ve petrol sanayisinin son 20-30 yıl içinde ortaya çıkıp, gelişmesini sağladığı bir kenttir. Ne zaman kurulduğu bilinmeyen İluh köyünün yerinde gelişmiştir. Eskiçağ`da Asur devleti sınırları içinde bulunan günümüzdeki Batman kentinin bulunduğu yöre, daha sonra Medler, Persler, Büyük İskender ve mirasçıları tarafından işgal edildi. Ortaçağ başlarında yeniden İran etkisi altına giren yöre, Sasaniler ve Bizans arasında sık sık el değiştirdi. Hazreti Ömerdöneminde İslâm topraklarına katıldı. 1085`te Sultan Melikşah`ın .
“Batman ilinin merkezi. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Dicle ırmağına sol taraftan karışan Batman çayının çevresindeki ovada (Batman ovası), 544 m yükseltide yeralan Batman`ın nüfusu 147 “
Batman ilinin merkezi. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde,
Batman ilinin merkezi. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Dicle ırmağına sol taraftan karışan Batman çayının çevresindeki ovada (Batman ovası), 544 m yükseltide yeralan Batman`ın nüfusu 147 347`dir. TARİH Cumhuriyet döneminde kurulan kentlerden biri olduğu için, Batman`ın tarihsel geçmişi yoktur. Petrol ve petrol sanayisinin son 20-30 yıl içinde ortaya çıkıp, gelişmesini sağladığı bir kenttir. Ne zaman kurulduğu bilinmeyen İluh köyünün yerinde gelişmiştir. Eskiçağ`da Asur devleti sınırları içinde bulunan günümüzdeki Batman kentinin bulunduğu yöre, daha sonra Medler, Persler, Büyük İskender ve mirasçıları tarafından işgal edildi. Ortaçağ başlarında yeniden İran etkisi altına giren yöre, Sasaniler ve Bizans arasında sık sık el değiştirdi. Hazreti Ömerdöneminde İslâm topraklarına katıldı. 1085`te Sultan Melikşah`ın Mervanilerden alarak, Büyük Selçuklu İmparatorluğu topraklarına kattığı Batman yöresi, sırasıyla Suriye Selçukluları, İnaloğulları, Artukoğulları,Eyyubiler,(Anadolu Selçukluları^ 240`tan başlayarak),Moğollar tarafından yönetilip, XIV. ve XV. yy`larda Akkoyunluların-ve Safevilerin egemenliğinde kaldı. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı topraklarına katıldı (1514). Osmanlı yönetim örgütü içinde Diyarbekir eyaletinin Siirt sancağı içinde yeralıp, eyalet sisteminden vilayet sistemine geçildikten sonra Diyarbekir vilayetine bağlandı. 1884`ten sonra, Bitlis vilayetine bağlanan Siirt sancağı içinde yer aldı. GÜNÜMÜZDE BATMAN Batman kentinin çekirdeğini oluşturan İluh köyü, cumhuriyet döneminin başlarında, Siirt vilayetinin Beşiri kazasına bağlıydı. 1935 sayımında nüfusu yalnızca 319`du. 1937`de Beşiri kazasına bağlı bir bucak merkezine dönüştürülüp, 1942`de demiryoluna bağlanmasına karşın, 1940-1950 arasında yapılan üç sayımda da nüfusu 1 000`i aşamadı; 1940`ta 409 nüfus, 1945`te 443 nüfus, 1950`de 915 nüfus. 1950 yıllarına doğru Batman yakınındaki petrol yatağının işletilmeye başlanması ve 1952`de yapımına başlanıp, 1955`te hizmete giren Batman rafinerisinin kurulmasıyla nüfusu artmaya başladı (1955`te 4 713 nüfus). 1955`te ilçe merkezine dönüştürüldü ve 1960`ta nüfusu 12 401`e, 1964`te 24 990`a ulaştı. 1966`da Batman petrol rafinerisinin akaryakıttan kükürdü ayıran ve yüksek oktanlı benzin elde eden, ayrıca sıvı gaz üreten yeni tesisler eklenerek genişletilmesiyle, teneke fabrikası ve asfalt varili fabrikası gibi yan sanayi tesislerinin kurulmasıyla, 494 km uzunluğundaki Batman-İskenderun petrol boru hattının 1967`de tamamlanmasıyla, Batman`ın gelişmesi hızlandı. 1970`te 44 991 `e ulaşan nüfus, hızla artmayı sürdürerek, 1985 sayımında 100 000`i aştı (110 036), 1990`da da 150 000`e çok yaklaştı (147 347). Bu hızlı gelişme sonucunda, 1990`da kurulan aynı adlı ilin merkezi oldu. Günümüzde geniş bir alana yayılmış olan Batman kenti, birbirinden farklı iki ayrı kesimden oluşur. Güneyde bulunan kesim geniş asfalt yolları, modern yapıları, parkları ve spor alanlarıyla son derece modern görüşlüdür. Bu kesimin kuzeyinde ve kuzeybatısında yayılan kesimse, eski İluh köyünün yerinde, daha plansız biçimde yayılmaktadır.
Batman (il)
Büyük bölümü Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Sason ilçesi) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 4 694 km2, nüfusu 1990 sayımına göre 344 669, merkezi Batman kenti olan Batman ilinin 6 ilçesi vardır: Merkez, Belşijri, Gercüş, Hasankeyf, Kozluk, Sason. Kuzeyde Muş ve Bitlis, doğuda Siirt, güneyde Mardin, batıda Diyarbakır illeriyle sınırlı olan Batman ilinin kuzey kesimlerinde, Güneydoğu Toroslar adı verilen dağ sıraları yükselir. Bu sıranın Batman ili sınırları içine kalan en yüksek (2 973 m) doruğu Sason dağlarındadır. İl toprakları, Sason dağlarından, güneydeki Dicle vadisine aşama aşama alçalır. Yer yer vadilerle yarılmış bu kesim içinde, Batman ovası gibi düzlüklere de rastlanır. Sonra, Batman ilinin toprakları, Dicle ırmağının güneyinden başlayarak yeniden .
“Büyük bölümü Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Sason ilçesi) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 4 694 km2, nüfusu 1990 sayımına “
Büyük bölümü Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde,
Büyük bölümü Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Sason ilçesi) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 4 694 km2, nüfusu 1990 sayımına göre 344 669, merkezi Batman kenti olan Batman ilinin 6 ilçesi vardır: Merkez, Belşijri, Gercüş, Hasankeyf, Kozluk, Sason. Kuzeyde Muş ve Bitlis, doğuda Siirt, güneyde Mardin, batıda Diyarbakır illeriyle sınırlı olan Batman ilinin kuzey kesimlerinde, Güneydoğu Toroslar adı verilen dağ sıraları yükselir. Bu sıranın Batman ili sınırları içine kalan en yüksek (2 973 m) doruğu Sason dağlarındadır. İl toprakları, Sason dağlarından, güneydeki Dicle vadisine aşama aşama alçalır. Yer yer vadilerle yarılmış bu kesim içinde, Batman ovası gibi düzlüklere de rastlanır. Sonra, Batman ilinin toprakları, Dicle ırmağının güneyinden başlayarak yeniden yükselir ve ilin Mardin iline komşu olduğu kesimde kalker yapılı Mardin-Midyat eşiği yer alır (bu eşiğin büyük bir kesimi, komşu Mardin ilinin sınırları içindedir). Batman ilinin Doğu Anadolu Bölgesi`nde kalan Sason ilçesi kesimindje kışlar sert geçer. Bu kesimin dışında kalan yerlerde kışları pek soğuk olmayan, ama yazları oldukça sıcak bir iklim egemendir. İl merkezi Batman kentindeki meteoroloji istasyonunun verilerine göre, günümüze kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 44,1 °C (18.7.1965), en düşük sıcaklık -19,4 °C`tır (23.1.1968). Aynı istasyonunun ölçümlerine göre, yıllık yağış ortalama 522 mm dolayındadır. Orman örtüsü açısından yoksul bir ili olan Batman ilinde, özellikle kuzeydeki dağlık kesimde, meşe topluluklarına rastlanır. Ayrıca Sason dağlarının yüksek kesimlerinde kümeler halinde ardıç toplulukları görülür. İlin başlıca akarsuyu, güney kesimde batı-doğu doğrultusunda akan Dicle ırmağıdır; bu ırmağın önemli kollarından olan ve ile adı verilen Batman çayı, bazı kesimlerinde batıdaki Diyarbakır ili ile Batman ili arasında doğal sınırı oluşturur. Dicle`nin başka bir önemli kolu olan Garzan suyu (Yanarsu) da, Batman-Siirt illeri arasında yer yer sınır çizgisini izler. EKONOMİ Batman ilinin ekonomisinde petrol son derece önemli rol oynar. Batman kentinin güneyinde yükseltisi 1 260 m`yi bulan Raman dağındaki petrol araştırmaları ilk sonuçlarını 1940`ta vermiş, bulunan yataklar 1950`ye doğru işletilmeye başlanmıştır. 1951`den sonra Garzan`daki (Siirt ili sınırları içinde) petrol yatakları da işletilmeye başlanınca, üretilen petrolları arıtmak için Batman rafinerisi kurulmuş ve 1966`da genişletilmiştir. Ayrıca, fazla petrolün İskenderun körfezi kıyılarına ulaştırılması için de 1967`de 494 km`lik bir boru hattı hizmete girmiştir. Kozluk ilçesindeki Ulaşlı alanı da, 42 km2`lik bir başka boru hattıyla Batman`a bağlanmıştır. İlde, petrol sanayisi tesislerinin yanı sıra, kiremit, tuğla ve un fabrikaları da vardır. Yeraltı kaynağı olarak ayrıca, tuz yataklarına da rastlanır (en önemlisi Kozluk ilçesinin Tuzlagözü bucağındaki tuz yataklarıdır). Tarımda özellikle buğday, mercimek, nohut ve sanayi bitkilerinden tütün (az miktarda) yetiştirilir. Sason, Kozluk ve Beşiri`de, Tekel İdaresi yaprak tütün işleme kuruluşları vardır. GAP projesinin alt projeleri arasında Batman ilini ilgilendirenler(Batman barajı, Kozluk regülatörü, vb.) de bulunduğundan, GAP`ın tamamlanmasından sonra tarımda büyük gelişmeler beklenmektedir. Hayvancılık, önemli bir ekonomik etkinliktir. Koyun ve kılkeçisinin yanı sıra, tüyleri kahverenkli ve yumuşak olan bir `tiftik keçisi` çeşidi de yetiştirilir. Hayvansal ürünlerden peynir yapımı önemli ölçüde gelişmiştir. ULAŞIM Haydarpaşa`yı (İstanbul) Kurtalan`a bağlayan demiryolu hattı, 1944`te Batman`a ulaşmış ve uzun süre ilin ulaşımında başlıca rolü oynamıştır. Ama 1950 yıllarının sonunda, ulaşım ağırlığı karayollarına geçmiştir. İl, hava ulaşımından da yararlanmaktadır.
