Adıyaman (il)

Büyük bölümü, Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Gerger ve Çelikhan ilçeleri) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 7 614 km2, nüfusu 1990 sayımına göre 513 131 kişi, nüfus yoğunluğu km2`ye 67`dir. Adıyaman ili, kuzeyde Malatya, doğuda Diyarbakır, güneydoğu ve güneyde Şanlıurfa, yine güneyde Gaziantep, batıda Kahramanmaraş illeriyle çevrilidir. 9 ilçeye ayrılmıştır: Merkez, Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut. İlin kuzeydeki bölümünü Güneydoğu Toroslar yayının `Malatya dağlan` adı verilen kesimi kaplar. Güney kesimiyse, yükseltisi 800-600 m arasında değişen, vadilerle yarılmış dalgalı yaylalar görünüşündedir. Adıyaman ilinde kara iklimi egemendir; yazlarsıcak, kışlar oldukçasertgeçer.İI merkezindeki .

“Büyük bölümü, Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Gerger ve Çelikhan ilçeleri) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü “

Büyük bölümü, Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırları

Büyük bölümü, Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde, kuzeydeki küçük bir kesimiyse (Gerger ve Çelikhan ilçeleri) Doğu Anadolu Bölgesi sınırları içinde yer alan il. Yüzölçümü 7 614 km2, nüfusu 1990 sayımına göre 513 131 kişi, nüfus yoğunluğu km2`ye 67`dir. Adıyaman ili, kuzeyde Malatya, doğuda Diyarbakır, güneydoğu ve güneyde Şanlıurfa, yine güneyde Gaziantep, batıda Kahramanmaraş illeriyle çevrilidir. 9 ilçeye ayrılmıştır: Merkez, Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut. İlin kuzeydeki bölümünü Güneydoğu Toroslar yayının `Malatya dağlan` adı verilen kesimi kaplar. Güney kesimiyse, yükseltisi 800-600 m arasında değişen, vadilerle yarılmış dalgalı yaylalar görünüşündedir. Adıyaman ilinde kara iklimi egemendir; yazlarsıcak, kışlar oldukçasertgeçer.İI merkezindeki meteoroloji istasyonunun gözlemlerine göre, en soğuk ay (ocak) ortalaması 4,3 °C, en sıcak ay (temmuz) ortalaması 30,6 °C (18.1.1964), kaydedilmiş en yüksek sıcaklık 42,6 °C`tır (19.7.1965). Yağışlar kuzeydeki dağlık kesime doğru artar; güneye doğru azalır. İlin aşağı yukarı orta kesimlerinde yer alan Adıyaman kentinde 835 mm olan yıllık ortalama yağış, ilin kuzeyinde bazi kesimlerde 1 m`ye yaklaşır (Çelikhan`da 928 mm); bazı kesimlerdeyse 1 m`yi de aşar (Gerger`de 1 137 mm). İlin en güney kesiminde yer alan Samsat`taysa, yükseltinin etkisiyle 554 mm`ye kadar düşer. Kuzeydeki dağlık kesimde kar yağışları da önemli ölçüdedir. Ama bu kesimde kar yağışı gözlemi yapan meteoroloji istasyonları bulunmadığından, bu konuyla ilgili kesin sayılar yoktur. Söz konusu dağlık kesim ile yayla alanının geçiş kesiminde yeralan Adıyaman kentinde, ortalama karyağış- Jı günlersayısı 3,4, yerin karla örtülü olduğu günlerin sayısı ortalama olarak 6,7`dir. Yaylada doğal bitki örtüsü bozkır (step) görünüşündedir. Su boylarında söğüt dizileri ve bazı köyler çevresinde kavaklıklar görülür. Dağlık kesimlerin bazı köşelerinde de, yer yer küçük meşe topluluklarına raslanır. İl topraklarının, aşağı yukara tamamı denilebilecek kadar büyük bir kesimi, sularını Fırat ırmağı aracılığıyla Basra körfezine gönderir. İlin batısındaki küçük bir alan sularıysa, Aksu aracılığıyla Ceyhan ırmağına (Akdeniz) karışır. Fırat ırmağının bu ilden aldığı başlıca kollar, Taraksu, Kâhta suyu, Kalburcu suyu ve Göksu`dur. Fırat ve kollarında suyun en bol olduğu mevsim ilkbahar (nisan), suların en çekilmiş olduğu mevsimse yaz sonudur (eylül). İl sınırları içindeki başlıca göller, batıda, Gölbaşı ilçesindeki tektonik çukurda yer alır. Tespih dizisi gibi bir doğrultuda sıralanan bu göllerin (Gölbaşı gölü, Azaplı gölü, vb.) fazla suları, Ceyhan`ın kolu Aksu`ya boşalırlar. EKONOMİ Adıyaman ilinde halkın geçimi, tarla ürünlerine, meyveciliğe ve hayvancılığa dayanır. Ekili-dikili alanlar, bütün il yüzeyinin dörtte biri kadaryer kaplar. En çok buğday ve arpa üretilir. Tahıl türleri arasında üçüncü sırayı mısır alır. Kâhta ilçesinde, az miktarda çeltik ekilir. Baklagiller arasında mercimek önemli yer tutar. Sanayi bitkilerinden pamuk ve tütün ekimi gelişmektedir; pamuk, merkez ilçede, Besni ilçesinde ve Kâhta ilçesinde yetiştirilir. Tütün, merkez ile Çelikhan ilçesinde yaygındır: `Şark tipi` adı verilen ve bazı özel nitelikleri olan bir tütün cinsi yetiştirilir. tütün cinsi yetiştirilir. Adıyaman ilinde çeşitli meyvecilik de yapılır. Özellikle üzüm bağları yaygındır; kurutularak değerlendirilen `Besni üzümü` çevrede ün salmıştır. Üzümden ayrıca pekmez ve pestil de yapılır (Gerger pestili); çeşitli sebze, kavun ve karpuz ekimi de geniş bir alan kaplar. Son yıllarda önem kazanan bir başka ürün, antepfıstığıdır. Hayvan sayısı bakımından kılkeçi sayısının koyun sayısının biraz önünde olduğu görülür. Adıyaman, yeraltı gelir kaynakları bakımından şanslı sayılabilecek illerimizdendir. Çünkü petrol araştırmaları umut verici sonuçlara ulaşmıştır. İlde merkez ilçede ve Kâhta ilçesinde petrol çalışmaları yapılmaktadır. Petrol dışında, il sınırları içindeki öteki madenler, pirit ve kromdur. Sanayide büyük bir gelişmeden söz edilemez. Pamuğu çekirdeğinden ayıran birkaç atölye, un ve yağ fabrikaları dışında, ilin başlıca fabrikası, Adıyaman kentindeki dokuma fabrikasıdır. ULAŞIM Adıyaman ilinde ulaşım pek gelişmemiştir. 1954`te, il olduğu sıralarda, batı sınırı yakınından geçen Fevzipaşa- Malatya demiryolu ilin başlıca ulaşım ekseni sayılırken, günümüzde karayolları, ulaşım trafiğini kendine çekmiştir. İlin önemli merkezlerle bağlantısı Gölbaşı- Adıyaman karayoluyla olur. Adıyaman`ı Diyarbakır ve Şanlıurfa`ya bağlayan yollar da, son yıllarda düzenlenmiştir.